ANTOLOGIO

nam l’olivi di Kreta e lia oleo esas le maxim bona en la mondo. En

l’unesma vilajo ube ni haltis, il vizitigis da ni tre mikra ortodoxista kirko

rural (semblas ke oli esas same mikra en omna vilaji, probable ye l'imito

dil anciena pagana templi Greka). Ni vidis itere belisima (belega) ikoni

ed ikonostasio. Pose ni trairis altra vilajo nomita Argiopolis (ico signifikas

Arjenturbo), olqua havas multa restaji del Veneziana epoko. Olim, dum

l’Antiqua Epoko, l’urbeto nomesis Lappa ed en 1930, cirkume, on trovis

ibe restaji di Termi evanta de la Romana periodo. Nia Greka

akompananto parolis anke a ni pri la historio di Kreta, pri lua tre alta

civilizuro en tempi prehistorial. Segun il, e multa kulturoza Greki, la

erupto di la volkano dil insulo Santorini (ye 1500 a.K. cirkume) produktis

terorigiva bruiso qua audesis til Egiptia e destruktis la Kretana civilizuro

per kataklismo, tale naskigante la mito pri Atlantida.

Promenante en la vilajo, plu tarde, me vidis unesmafoye dum mea vivo,

popo enstrade. Il havis longa hararo, esis tote nigre vestizita ed esis

ankore tre yuna ed aspektanta bele.

Lor la dimezo-repasto ni manjis en restorerio vilajal. Tre rustika, ma

tamen sat komfortoza. La nutrivi esis saporoza e reprezentis bone la

lokala koquarto rural. Dum la posdimezo, la guidisto vizitigis da ni

famoza domo di anciena familio richa qua rezistis heroale kontre la Turki

dum la Turka okupado di Kretia (1669-1898). Ica habiteyo transformesis

a muzeo ed on montris a ni la utensili e la kostumi dil omnadia vivo.

Regretinde, pro la mikreso dil domo e la tro grandanombra asistanti, esis

tro varma en ol e ni sudorifis per granda guti.

Jovdie, ye la 26ma di septembro – Nulo previdesis por me e me repozis

en la hotelo. Me promenis tamen en l’urbeto e kompris jurnali, inter li

la interesiva Germanlingua jurnalo di Grekia « Die Athener Zeitung » (La

43

jurnalo di Athina) qua savigas tre valoroza informi, omnadomene, pri

Grekia.

Venerdie, ye la 27ma di septembro – Me exkursis a la arkeologiala ruini

dil palaco di Knosos. Lo esis tre bela jorno kun tre bela blua cielo sunoza,

ma sen tro forta varmeso. La tre bone organizita vizito di la agri kun ruini

arkeologial esis tre interesanta. Esis anke turista grupi di multa nacioni

Europan ed on audis precipue la soni dil Italiana, Germana, Nederlandana

ed Angla lingui, e mem, me kredas, di la Polona. Nia guidistino esis

muliero kun nigra hari, qua aspektis quale sud-Europanino tipala. En sud-

Francia esas anke personi qui aspektas tale e me ne esis eklandigita. El

parolis ecelante la Franca e raportis a ni tre seriozamente e tre komplete

pri la arkeologiala exkavi facita dal arkeologiisto Angla, sir Arthur John

Evans (1851-1941) e lua trovaji. La insulo, anke el dicis a ni, konocis

altisima nivelo civilizal lor la bronzo-epoko (ye 2000 a.K., cirkume) e plu

tarde dum la palaco-periodo til 1500-1350 ante nia ero. Por la richa

Kretani existis ja individuala balno-kuvi ed ico existos itere erste dum la

18ma yarcento en Europa. La stradi esis neta kun bona sistemo di

kanalizuro. La populo di Kreta esis extreme religiema ed esis nek Indo-

Europana nek Semida. Til nun, onu ne savas lua origino.

Ye dimezo l’interurba autobuso duktis ni ad Iraklio, chefurbo di Kreta,

relative moderna e prosperoza urbo. Me dejunis en restorerio kun

samlandani di sudwest-Francia, regiono quan me konocas sat bone. Li

aludis pri la multa Europani qui kompras rezideyi, liaregione, precipue

Angli, e qui prizas vivar en ica loki. La Angli qui habitas en la regiono

Perigordia (sudwest-Franca provinco, dum la Mezepoko ol esis posedajo

dil reji di Anglia) dicas ke ol tre similesas sud-Anglia ma kun plu sunoza

klimato. Pos la repasto, ni vizitis la belega muzeo di Iraklio qua kontenas

la trovaji esante la rezultajo dil exkavi en Knosos. On povis vidar ibe

splendida objekti : juveli, siglili, desegnuri piktala, sarkofagi edc… Por

singla, nia guidistino havis expliko e lo esis tro multe por me. Me nur

memoras, ke, ultre lia brilanta nivelo civilizala, la anciena Kretani pensis

esar nur parto dil naturo e ne opinionis esar supera a la animali od esar

exter li. Erste la Greki dil klasika konocata epoko (8ma yarcento a.K., e

pose) komencis opinionar tale e plasizis la homo super la cetera kreuri.

Pos katastrofatra tertremi ed invadi (od infiltrado) da kontinentala

Greki, la Kretana civilizuro lente dekadeskis. La invadi dal Doriani dum

la 12ma-11ma yarcenti a.K. kontributis retroirigar la insulo a mizeroza

desevolucioninta stando. En la klasika epoko Greka la insulo esis dope

44

lasita e lua kulturo esis tre provincala. La situeso pluboneskis lor la

Romana periodo, e plu tarde, lor la lasta yarcenti dil Veneziana okupado

(16ma-17ma yarcenti p.K.). Kreta havis itere granda florifado kultural

(arto, arkitekturo, literaturo) e prospero. La famoza piktisto El Greco