Авантуры Вырвіча, Лёдніка і Чорнай Меланхоліі

Добра, што паспелі адправіць куфры Сафійкі ў дом да пані Жылкі і практычны Вырвіч перахаваў у тых куфрах ладную частку Тызенгаўзавых грошай, разважыўшы, што ў пакоях Ганулькі, строгай маці сямейства, менш злодзеяў, чым у гасцявым доме.

Лёднік задумліва складаў у хустку свае медычныя інструменты, беражліва сціраючы пыл. Ягоную доктарскую валізку нібыта цмок перажаваў, а ланцэты ды пінцэты толькі грэбліва адкінулі. Вырвіч гэтак жа беражліва збіраў патаптаныя, пакамечаныя лісты рукапісаў.

Паколькі ўсё, што засталося цэлым і ўяўляла каштоўнасць, злыдні вынеслі — а чаго цырымоніцца з маёмасцю мерцвякоў? — здабыча змясцілася ў двух клунках. I пераапрануцца не было ў што. Пранціш паспрабаваў быў замест шэрых ад старасці драўляных чаравікаў, што ім вылучылі ў манастыры, абуць свае парэзаныя боты з ададранымі падэшвамі — але ўпэўніўся, што як ні падвязвай вяроўкамі, далёка ў гэтых калеках не пройдзеш.

Што ж, такое тут сала, як у зайца пер’е. Так і пайшлі шукаць дом пані Ганны Жылкі, у капуцынскіх балахонах. Можа, i лепей... Хто на сціплых мніхаў ордэна, якія павінны сілкавацца толькі ад жабравання, увагу зверне? Адна добрая фрау ля карчмы нават спрабавала ўсунуць Лёдніку пфенінг, відаць, як самаму высокаму і худому.

Дыхтоўная камяніца паноў Жылкаў з зялёнымі аканіцамі, пад вострым чарапічным дахам ля храма Яну Непамуцкаму чамусь карысталася сёння папулярнасцю... Ля цяжкіх дубовых дзвярэй, акаваных жалезам, тоўпіліся людзі. А менавіта дубаломы ў мундзірах асабістай гвардыі Ржавускіх. Мусіць, тыя самыя, што абшуквалі Лёдніка і Вырвіча ў егіпецкай зале, а затым ператрэслі іхнія рэчы ў гасцявым доме. Кепска, што з імі быў пан у форме мясцовага паліцмайстра.

Трое капуцынаў спыніліся за рагом суседняга дома, услухоўваючыся ў размову. Размова была гучнай, бо гаспадыня адказвала з акна на другім паверсе. Даволі рэзка запэўніваючы, што ніякіх зладзеяў у яе доме ніколі не было і не будзе, а на гвалтоўны напад яе людзі адкажуць кулямі. А хто з нападнікаў ацалее — скончыць жыццё на шыбенщы, як толькі шаноўны бурмістр фон Вальцэр вернецца з Вены.

— Вельмішаноўная фрау Жылкаф, — жаласным голасам апраўдваўся паліцмайстар, — вы ж ведаеце, як я шаную i ваша пачцівае сямейства, i яго мосць фон Вальцэра. Але зразумейце маё становішча, мілая фрау Жылкаф — у гэтых паноў папера, падпісаная імператрыцай, хай Гасподзь дасць ёй найлепшае месца ў садах нябёсных. Згодна з той паперай прынцэса Радзівіл прадстаўляе ў Бадэне інтарэсы дома Габсбургаў. А яе высокасць сцвярджае, быццам у нашым горадзе з’явіліся людзі, што прыўлашчылі вялікую каштоўнасць дома Габсбургаў, якую належыць вярнуць імператару Ёзафу.

А мой жа ты свой, ды няродненькі... Бач ты, пані Тэрка хоча цяпер уцерціся ў міласць да імператара Ёзафа! Значыць, задумала камень з кароны Карла Вялікага яму асабіста прэзентаваць, у абыход канцлера.

— Яснавяльможная пані Жылкаф, ну ёсць жа сведкі, што ў ваш дом забеглі бандзюганы, якія купальню разнеслі!

Ганулька ганарыстa адказала, што ніякіх бандзюганаў не ведае, а сваіх добрых сяброў і іх слугаў бярэ пад сваю апеку. I ёй падаецца дзіўным, што тыя сябры, пан Пранціш Вырвіч i доктар Баўтрамей Лёднік, некуды з’ехалі, пра гэта не папярэдзіўшы, і яна збіраецца іх шукаць. Яе падтрымаў, таксама высунуўшыся ў акно, старэйшы сын, той самы кірпаносы Валенты, — відаць, не стрымаўся, каб не давесці, што фактычна ён — галоўны ў сям’і. Пагразіўся прыхадням — і неахвотна знік. Матка, мяркуючы па ўсім, загадала шчаўліку не высоўвацца.

Паліцмайстар зноў заныў, разрываючыся між двух вялікіх начальстваў. З аднаго боку — бурмістр і ягоная сваячка пані Жылкава. З другога — улюбёнка імператрыцы Тэрэза Радзівіл, якая, безумоўна, добра знаёмая з кіраўніцтвам горада і залатым пясочкам іх сцежкі пасыпала.

Слова ўзяў чалавек у чорным, ахоўнік пані Тэркі. Ён ветліва папрасіў пані Жылку, якую, бясспрэчна, праз яе дабрыню i добразычлівасць увялі ў зман, пашукаць у рэчах сваіх падазроных гасцей — двух мужчын і дзяўчынкі — каштоўнасць дома Габсбургаў. Іначай справа пяройдзе ў імператарскі суд.

I нават зачытаў з паперы, што менавіта шукаюць: драўляную скрыначку велічынёй у два вяршкі, упрыгожаную чорнымі знакамі, якую немагчыма адчыніць звычайнымі спосабамі.

Значыць, пры Тызенгаўзе меліся шпегі. Хаця хто б сумняваўся...

Раптам у акно замест гаспадыні высунуўся Карусь, яго санлівая фізіяномія не выказвала ні страху, ні трывогі, і голас быў лянівы.

— Так бы адразу паны і сказалі, што ім трэба, — пушчанскі хлопец гаварыў на ламанай нямецкай мове цалкам уцямна. — А то б’юцца ды б’юцца...

I кінуў уніз нешта невялікае.

Чалавек у чорным схапіў кінуты прадмет, нібыта не верачы ў сваё шчасце, і вуліца ля дома з зялёнымі аканіцамі апусцела, як талерка са свежымі аладкамі ў багатым дзятвой доме. Толькі паліцмайстар выкрыкваў дрыжачым голасам словы ўдзячнасці ды прасіў літасці за праяўленую непавагу.

Падобна, Карусь аддаў нападнікам Арфанус.