Авантуры Вырвіча, Лёдніка і Чорнай Меланхоліі

Кіёчак упёрся ў падлогу, і доктар, як ніколі нагадваючы дзюбаносага пахмурага Харона, пасунуў сваё крэсла рэзкімі штуршкамі ад стала. Крэсла агідна рыпела, нібыта падсмейвалася над нямоглым выбітным фехтавальшчыкам.

Патлумачыцца доктар згадзіўся толькі сам-насам з Вырвічам, зірнуў вінавата на жонку: маўляў, не распытвай. Саламея пакрыўджана сышла збіраць рэчы. Заявіла толькі, што будзе суправаджаць мужа, хоча ён ці не. А то мае ўласцівасць з усіх лужынаў на дарозе выбіраць менавіта тую, дзе можна патануць.

Стамлёная муха лена дзумкала над місай з падвялымі жоўтымі яблыкамі. Святы Цыпрыян змрочна паглядаў з абраза на раскаянага алхіміка і колбы з рознакаляровымі вадкасцямі. Недзе праціраў шэрай вяхоткай лаўкі свайго чаўна сапраўдны Харон, чакаючы чарговых пасажыраў.

— Ну, што за таямніцы? — нецярпліва спытаў падкаморы, адкусваючы ад аднаго з жаўтабокіх яблыкаў.

— Гэта мая распрацоўка... — выціснуў Чорны Доктар, гледзячы на скамечаную паперку ў сваіх пальцах.

— Ты вынайшаў атруту? — Вырвіч паклаў недаедзены яблык на стол.

— Гэта мусілі быць лекі... — голас Лёдніка гучаў глуха. — Памятаеш, у Манпелье я трапіў у палон да графа дэ Варда?

Яшчэ б не памятаць! Тады Лёднік, спакушаны ў чарговы раз навуковымі таямніцамі, звязаўся з падазроным таварыствам прагрэсіўных медыкусаў. А калі паспрабаваў з імі развязацца, не жадаючы калечыць людзей падчас жудасных эксперыментаў, давялося расплаціцца дарагой цаной. А менавіта — ўласнай свабодай. Год у рабстве, пра які Лёднік не жадаў нічога распавядаць.

— Яны патрабавалі ад мяне ўсё новых і новых вынаходак, каб прыўлашчваць... — словы цяклі марудна, бы кроплі па шкле. — Я прыдумаў цікавую формулу... Мікстура мусіла лекаваць пячонку. Але, пакуль я дадумваў, як яе ўдасканаліць (а ўдалося мне гэта не хутка), доктар Бяскоўскі... сорамна называць такую поскудзь калегам... выпрабаваў маю напрацоўку на людзях у сутарэннях.

У сутарэннях дома дэ Варда сядзелі ў клетках няшчасныя паддоследныя, у асноўным скрадзеныя з вуліц беднякі.

— Вынік атрымаўся страшным... — Бутрым апусціў вочы. — Цэлы месяц маруднага згасання. Пячонка тых, каго напаілі маім зеллем, паступова разбуралася... Маім гаспадарам дужа спадабалася такая моцная атрута з адцягненым дзеяннем. Я шукаў супрацьяддзе як апантаны. Спазніўся... Двое няшчасных на маім сумленні. Трэцяга адратаваў...

Доктар перахрысціўся, прамармытаў словы малітвы.

— Я не змог зрабіць трывалы склад, рыхтаваць трэба на месцы і адразу прымаць. Так што мадам Жанна ведала, што робіць, калі сунула табе паперку. Яе заляцаннік (а можа, і яна сама), напэўна, знаёмы з прагрэсіўнымі дактарамі...

Вырвіча таксама перасмыкнула: ён бачыў тыя сутарэнні і пабываў у лапах прагрэсіўных дактароў, якія яму ледзь чэрап не прадзяўблі...

Але ў такім выпадку прычынай злачынства маглі быць не сумніўныя чары Жыліберыхі, а помста за тое, што Жылібер дапамог выратаваць Лёдніка і дабіўся, каб хеўру на чале з дэ Вардам разагналі!

— Слухай, Бутрым, тады, можа, і не варта табе ў Гародню... Напішаш падрабязны рэцэпт, няўжо ніхто не накалбоціць? Вунь Давыда Ляйбовіча папрасі...

— Я стварыў гэтую атруту, мне і адказваць. I Жана ў бядзе не пакіну. Каб... не мой асаблівы стан, мяне і без цябе залучылі б.

Ага, цяпер запой і дэпрэсія завуцца «асаблівым станам», трэба запомніць.

Лёднік падсунуў сваё крэсла да стала і пачаў засяроджана перабіраць шкляніцы ды колбы. Выціснуў толькі:

— Вырвіч, прашу... Не расказвай пра гэта Саламеі... На мне і так грахоў...

Не, каб з разумнай жоначкай параіцца. Вось Пранціш зараз бы абавязкова абмеркаваў са сваёй Дамінікай, як лепей учыняць! Хаця не, не стаў бы хваляваць разумніцу: зноў, здаецца, дзіцятка Бог Вырвічам пасылае...

Затое ў гэтым доме былі персоны, якім i Чорны Доктар — не аўтарытэт.

— А хто цябе, пан, ад Сатанііла адмольваць будзе дарогай? — надзьмуты Карусь стаяў перад доктарам, прыціскаючы да сябе ванзэлку. — Еду з табой. За фурмана магу быць. Дый цягаць цябе трэба. Бабы, ці што, цягаць цябе будуць?

Карусь скасавурыўся на Сафійку ды мімаволі зачырванеўся, ажно рабацінкі са скурай зліліся.

Вось і Яначка, Вырвічаў старэйшы сынок, так на Сафійку Лёднічанку паглядае. Вой, паразбівае сэрцы дзеўка вучоная...

— Тата, няможна ехаць з гэтым дзікуном!

Сафійка сярдзіта закапыліла гожанькія вусны. Куртуазны кавалер зараз жа замітусіўся б, шукаючы, як вярнуць літасць чароўнай дамы...

Але пушчанскі Карусь не быў куртуазным кавалерам.

— Дзікун — хто Слова Божага не ведае. А я ведаю. Нават чытаю. А пан доктар слабы цяпер. Бараніць яго трэба. А я летась яшчэ мядзведзя заваліў. Не адзін, праўда, з бацькам.

Карусь мімаволі ўздыхнуў, успомніўшы, відаць, забітую жаўнерамі радзіну, і зараз жа зноў самавіта насупіўся.