Фаўст

Што рабіць? Куды падацца? —
Сам не можа дапытацца.
Ходзіць лесам, ходзіць полем,
Кожны крок даецца з болем,
Ён правальваецца ў багну,
Траціць ён, чаго так прагнуў,
Захліпаецца ў той багне,
За сабою іншых цягне,
Сам сабе і людзям лішні,
І нядужы, і няўвішны
Дажывае ўжо свой век,
Як руіна, чалавек.
А бязмэтныя блуканні,
Ды бясконцыя ваганні,
Ды благія прадчуванні —
Гоняць грэшнага яны
Проста ў пашчу сатаны.

Фаўст

Злавесны прывід! Ты людскі наш род
Грызеш, і мучыш, і куеш нам путы,
І дзень пры дні за годам год
Пляцеш нам сетку гора і пакуты.
Ад дэманаў не лёгка мне ўцячы:
Знаходзяць нас усюды дзеці смуты,
Табе ж, Турбота, не перамагчы —
Мой дух, мой розум, мой пачын раскуты!

Турбота

Ну, мне пара, а ты сваё пляці.
Цябе пакіну я з праклёнам;
Звычайна слепнуць пры жыцці,
А ты аслепні перад сконам.

(Дзьмухае на яго.)

Фаўст (аслеплены)

Глыбее ноч, няма ўжо ёй упыну,
Але ў душы гарыць мая зара.
Перад сабою бачу цемрадзь, дамавіну,
Аднак не ў цемры думка ўладара.
Паўстаньце, слугі, тут, рука ў руку,
Збірайцеся на талаку,
Рыдлёўкі ўзяўшы і ламы,
Намечанае мусім скончыць мы.
І пакажыце працу мне сваю,
А я за платаю не пастаю.
Дзе дух адзінства й сотні рупных рук —
Там план вялікі здзейсняць без прынук.

Вялікі двор перад палацам

Паходні. Наперадзе Мефістофель як наглядчык работ.

Мефістофель

Станоўцеся напагатоў,
Нягеглыя лемуры,
З касцей і жыл, валос, храсткоў
Сатканыя натуры.

Лемуры^{249}(хорам)

Бяжым, ляцім на голас твой,
Нясуць нас борзда ножкі.
Ты надзяліў бы нас зямлёй,
Дай нам зямліцы трошкі.
Мы збегліся, каб дагадзіць,
З рыдлёўкамі, з каламі,
А што рабіць, а што чыніць —
Скажы, камандуй намі.

Мефістофель

Рабіце ўсё на свой капыл,
Рыдлюйце, не шкадуйце сілы,
Даўжэйшы ніцма ляж у пыл,—
Ты будзеш меркай для магілы.
Капайце дол так, як спрадвеку
Яго капаюць чалавеку —
Бо, як ты ні круці, з палаца
Пара ў зямлю перабірацца.

Лемуры(капаюць з крыўляннем і выкрутасамі)

Калісь і я прыўдала жыў
І бавіўся заўзята,
Кахаў, сваволіў, не тужыў —
Жыццё ішло, як свята.
Ды старасць подлая цішком
Падставіла кульбаку,
І спатыкнуўся я, і ўжо —
Магіла небараку.

Фаўст(выходзіць вобмацкам з палаца, трымаючыся за плот)

Як стук рыдлёвак лашчыць слых!
Як спорна праца йдзе! Тут скора
Вялікі мол разрэжа мора
І спыніць гвалт стыхіяў злых —
Ён будзе міратворчаю мяжой.

Мефістофель(убок)

Калі тут выйгрыш чый, дык толькі мой!
Твой мол, канал, твае палацы
Не варты ўкладзенае працы —
Нептун зруйнуе ўсё, бо ён жа чорт!
Як ні стварай, а вынікі благія,
Тут з пеклам заадно стыхія,
І пойдзе прахам свет, як гэты порт.

Фаўст

Наглядчык!

Мефістофель

                 Тут!

Фаўст