Фаўст

Скручу я злыдня ў рог
Замовай Чатырох^{23}!
Саламандра — палай!
Ундзіна — віруй!
Сільфіда — лунай!
Гном — працуй!

Той, хто ліхія
Чатыры стыхіі
Не заклінае,
Той і не знае
Ні ў духаў пакоры,
Ні ў свеце апоры.

Агнём згары,
Саламандра!
Круціся ў віры,
Ундзіна!
Зоркай ляці,
Сільфіда!
У дом свяці,
Incubus! Incubus!
Выходзьце, — змацуем саюз!

Ніводная не выйшла
З праклятага выжла.
Ляжыць ён, ашчэрыўшы іклы,
Здаровы, жывы, непаніклы.
Усцішу ўсё роўна
Я сілай чароўнай.

А ці не з пекла,
Пачвара, ты збегла?
Што ж, тады, можа,
Знак гэты паможа^{24},—
Біч вашай хеўры!

Шчэцце тапырыцца, вырачыў зеўры!
Пахіба, страшыдла,
Пякельнае быдла!
Той знак — Хрыстовы,
Той знак — суровы,
Знак божае ўлады,
Святое спагады!

Думаў, што пудзель, аж ён
Вырас, раздаўся, як слон,
Кут засланіўшы і печ,
Хоча туманам расплыцца,
Сіліцца вырвацца прэч.
Не, я прымушу пачвару скарыцца!
Гнеў мой — магутны, пагрозы — не жарты!
Полымем знішчу, шаленец упарты!
Не чакай —
Агню, небам тройчы ўладарна ўславёнага!^{25}
Не чакай —
Пакуль буду вымушан я да сабакі шалёнага
Найлепшы з усіх маіх сродкаў ужыць!

Туман рассейваецца, і з запечка выходзіць Мефістофель, апрануты вандроўным шкаляром.

Мефістофель

Навошта гвалт? Я рады вам служыць!

Фаўст

Дык вось дзе сутнасць пса! Шкаляр
Вандроўны! Казус смеху варты!

Мефістофель

Салют, васпане! Проста ў жар
Мяне кідаюць вашы жарты.

Фаўст

Скажы імя сваё.

Мефістофель

                        Як можа той,
Хто пагарджае думкай, словам,
Хто зазірае ў сутнасць, верачы замовам,
Цікавіцца такой лухтой?

Фаўст

Імя звычайна добра кажа,
Дзе крыецца ўся сутнасць ваша:
І вельзевул, і загубіцель душ, мой пане,
І проста шарлатан з яго прагляне.
Дык хто ж ты?

Мефістофель

                  Частка сілы той ліхой,
Дабро ўтвараецца з якой.

Фаўст

А сэнс які! Утойваць недарэчна!

Мефістофель

Я — дух, што адмаўляе вечна!
І маю рацыю, бо ўсё жывое ў свеце
Ператвараецца ж у смецце,
То лепш няхай яго б і не было.
А што для вас — грахі ліхія,
Знішчэнне, страта, проста зло —
Ёсць родная мая стыхія.

Фаўст

Назваўся часткай, а стаіш тут цэлы.

Мефістофель

Сказаў вам праўду я;
                              ваш свет здурнелы,
Ваш недарэчны чалавечы род
Вы лічыце за цэласць і аплот.
Я частка часткі, што калісь Усім была,
Я частка цемрадзі — прычыннасці святла,
Святла пыхлівага, што з самага пачатку
Перамагчы імкнецца цемру-матку,
Ды ўсё ж не знае, колькі б ні хацела,
Адмежавацца як ад цела;
Яму заўсёды цела стрэміць шлях,
Паверхня цел і іх адбітак —
Яго аснова і здабытак,
А цела смерць — ягоны крах.

Фаўст

Цяпер мне прынцып твой даволі ясны:
Скрывавіўшы дарма на цэлым дзясны,
Пачаў кусаць кавалкамі яго.

Мефістофель