Фаўст

(Адчыняе куфар, каб пакласці адзежу, бачыць шкатулку.)

Адкуль шкатулка тут?
Я ж зачыніла куфар на замок.
Якія рэчы ў ёй? Ды гэта ж цуд!
І хто яе паставіць мог?
Нашто тут доўга варажыць —
Прынеслі, пэўна, залажыць,
А мама — ў скрыню даччыну!
Ах! Вось і ключык! Адчыню?
А божа, колькі тут аздоб!
А божа, колькі тут акрас!
А ўсё-такі чый гэта скарб?
Любой дваранцы ў самы раз
Не сорамна насіць было б!

(Прыбіраецца і глядзіцца ў люстэрка.)

А вось і пара завушніц
Іграе пералівам фарб,
Як срэбра чыстае крыніц,
Надзела і — не тая Грэта!
Прыгожа, здатна, ў акурат!
Яно, бач, добра, ды ці шмат
Цяпер такіх, што цэняць гэта?
Што хараство? Тут кожны скажа:
Без залатоўкі
Няма сяброўкі!
Ах, бедны свет! Ах, доля наша!

На шпацыры {52}

Задуменны Фаўст. Падыходзіць Мефістофель.

Мефістофель

Каб я з кахання сох!
                       Каб я ў смале кіпеў! —
Залаяўся б мацней, калі б умеў!

Фаўст

Чаго ты так гарыш? Чаго такі шалёны?
Упершыню я чую ад цябе праклёны!

Мефістофель

Пайшоў бы зараз жа да чорта,
Калі б я чортам сам не быў.

Фаўст

Заўсёды ходзіш прама, горда,
А сёння сам сябе забыў.

Мефістофель

Падумай сам, плюгавы нейкі поп
Ужо бразготкі Грэтхен згроб.
Старая, ўнюхаўшы, па звычцы
Адразу скеміла: злы дух!
Пасецца, як аўца, ў кантычцы,
Вось і прыдбала тонкі нюх.
Глядзіць, каб свецкага, крый бог,
Не прапусціць цераз парог.
«Дзіця, — сказала, — цёмны дар
Бязгрэшным душам у цяжар,
Лепш багародзіцы святой
З малітвай скарб прысвецім твой».
Скрывіла губкі Маргарытка:
Глядзець ёй, бачыш, вельмі брыдка
Каню дарованаму ў зубы.
Бо хто дае, той богу любы.
Тут мамачка папа гукнула.
Той лезе ў хату, нібы скула,
Угледзеў: «Утаймуйце плоць! —
Хто не шкадуе, з тым гасподзь!»
Маўляў, ахвотна падарункі
Царква прымае з ласкі божай,
Яна не скардзіцца на шлункі,
Лыкнула, дзякаваць, паўсвету,
А колькі, колькі яшчэ можа!^{53}
Нястраўнасці ж пакуль не мае.
Царква адна — ці чыста гэта,
Мае вы чады? — не спытае.

Фаўст

Закон няпісаны: прымае дар
Кароль, царква, яўрэй-ліхвяр.

Мефістофель

Пярсцёнкі, пацеркі, шнурочкі
Ён потым хап! — і з хаты ўпрочкі.
І нават «дзякуй» не сказаў,
Нібы арэхаў кош панёс,
Ён рай старой паабяцаў,
А баба — радая да слёз.

Фаўст

А Грэтхен як?

Мефістофель

                   Адна ў тузе.
Не знае, што рабіць у горы:
Ёй скруха сэрцайка грызе
Па рыцары і страчаным уборы.

Фаўст

Шкада, пакутуе праз нас.
Дастань лепш новых дзе акрас!
Бо першыя — яе не варты!

Мефістофель

А вам усё гульня, мой пане, жарты.

Фаўст

Што я загадваю, рабі!
Спярша суседачку падбі,
А там, ты ж д’ябал спрытны, лоўкі,
Здабудзеш ключ і да сяброўкі.

Мефістофель

Служыць гатовы, пан ласкавы.

Фаўст выходзіць.