Фаўст

Маргарыта

Пра што вы?

Мефістофель (сам сабе)

                  О, дзіця, дзіця!

(Уголас.)

Бывайце ж!

Маргарыта

З богам, пан!

Марта

                    Хаця —
Я б мець пасведчанне хацела,
Калі і як мой муж пакінуў свет
І дзе ўпакоілася цела,
Усё, каб як належыць, каб як след,
Каб некралогі, выразкі з газет…^{57}

Мефістофель

Ды што прасцей! Бо праўда — гэта ж тое,
За што выказваюцца двое.^{58}
Дарэчы, прыяцель мой тут,
Я разам з ім прыйду на суд
У сведкі.

Марта

             Я ўжо вам аддзячу!

Мефістофель

А ці паненку тут убачу?..
Ён хлопец бравы, а з манер
Галантны рыцар, кавалер.

Маргарыта

Пачырванею. Ах, ну што вы!

Мефістофель

Трымайце нораў! І нахмурце бровы!

Марта

Сягоння мы, як сонца сядзе,
Чакаць вас будзем тут у садзе.

Вуліца {59}

Фаўст. Мефістофель.

Фаўст

Ну што? Якія ў вас навіны?

Мефістофель

Во! як палае наш герой!
Лічыце Грэтхен загадзя сваёй.
Мы ў садзе ў Марты сёння быць павінны.
А Марта — зводніца і скнара,
Сказаць па праўдзе — чорту пара.

Фаўст

Выдатна!

Мефістофель

Патрабуе платы Марта.

Фаўст

Яна любой падзякі варта.

Мефістофель

Мы прысягнуць павінны, я і вы,
Што муж няшчаснай — нежывы
І пахаваны ў Падуі ў саборы.

Фаўст

У Падую? Дарога зноў, турботы, зборы?

Мефістофель

Sancta simplicitas^{60}! Дзівак!
Мы можам сведчыць проста так!

Фаўст

Я вам не хлус!

Мефістофель

                  Змагар за праўду! Мо ніколі
Вы людзям глупства не малолі?
Хіба пра бога, рух свяціл, планет,
Пра чалавека і яго духоўны свет
Не гаварылі смела і глыбока
З апломбам знаўцы і прарока?
Але ж сабе прызнайцеся хаця,
Што тайны сэнс і змест жыцця
Вядомы вам, мой друг упарты,
Не больш, чым доля мужа Марты.

Фаўст

Не бачыў век такога я сафіста.

Мефістофель

І ў чорта інтэлект узрос.
Магу быць пэўны, што за нос
Паводзіш Грэтхен, урачыста
Ёй будзеш клясціся ў каханні,
Спяваць ёй будзеш на світанні.

Фаўст

Ад сэрца, шчыра.

Мефістофель

                      Не смяшы!
Пачнеш трубіць пра вобраз мілы,
Пра вернасць сэрцаў да магілы —
І гэта шчыра, ад душы?

Фаўст

Пакінь! Скажу адно я — вер не вер:
Калі ўсяму, што ў сэрцы маю,
Я назвы правільнай не знаю,
Калі дапытліва цяпер
У белы свет іду блукаць,
Каб словы ісціны шукаць,
Калі агонь, якім палаю,
Бясконцым, вечным называю,—
Дык хіба ж гэта — прыдур, бзік?

Мефістофель

Па-мойму — так!

Фаўст

                  Нашто надсаджваць грудзі!
Той, у каго даўгі язык
І хто дурыць лаўчэй прывык,—
Той — слушны будзе.
Хадзем! Здаюся моўчкі сатане,
Бо так выгоды болей мне!

Сад {61}

Маргарыта пад руку з Фаўстам, Марта з Мефістофелем — прагульваюцца.

Маргарыта

Пан з далікатнасці гатовы
Да буднай знізіцца размовы.
Павандравалі вы па свеце шмат,
І ў вас жыццёвы вопыт за плячыма,—
Ці ж можа простая дзяўчына
Патрапіць вам у акурат?

Фаўст