Фаўст

Ад мудрасці зямной мне горка —
Чаруе толькі позірк твой, гаворка…

(Цалуе ёй у руку.)

Маргарыта

Як можна цалаваць руку,
Шурпатую ад хатняй працы,
Бо я ж гатую, мыю, тку —
Усё раблю, што скажа маці.

Праходзяць.

Марта

Дык пан заўсёды на калёсах?

Мефістофель

Што зробіш, лёсу я не ўладца!
З тугой бярэш у рукі посах,
А так хацелася б застацца.

Марта

Калі ты малады, то добра ўсяк:
І пасядзець, і ў свеце пабадзяцца.
А пераспелы халасцяк,
Самотнік горкі без апоры —
Ён і памрэ ў галечы й горы!

Мефістофель

Пра гэта й думаць цяжка, млосна!

Марта

А вы падумайце, пакуль не позна.

Праходзяць.

Маргарыта

Як той казаў: пайшоў — забыў імя.
А вы пачцівы пан, лагодны,
Разумны і высакародны —
Навошта вам спатрэбілася я?

Фаўст

Павер мне, мілая, што ўся асвета —
То пустата адна і слепата.

Маргарыта

Ну, што вы?

Фаўст

                 Ах, нявіннасць, прастата —
Сама сабе не ведае цаны,
Бо, можа, лепшае на свеце — гэта
Цнатлівая пакорнасць, без маны…

Маргарыта

Ці ўспомніце мяне сяды-тады?
А я запомню пана назаўжды.

Фаўст

Вы, пэўна, часта на самоце?

Маргарыта

Пра гаспадарку трэба дбаць
І думаць толькі аб рабоце.
Сама ўсё мушу гатаваць,
І шыць і мыць — і ўсё адна,
Штодзень кручуся да цямна.
Хай не харомы, не палаты,
Пакінуў тата нам гарод,
Садок каля старэнькай хаты.
Жыць можна сціпла, мець даход,
Калі парадак весці строга.
Падаўся брат мой у салдаты,
Сястрычка адышла да бога.
Хоць з ёю клопатаў было,
Ды перанесла б я іх зноў спачатку:
Так спагадала я дзіцятку —
Як тая красачка расло.

Фаўст

Калі, як ты, — анёл!

Маргарыта

                         Я гадавала
Дзіця без мамы і без брата.
А тут якраз памёр мой тата,
А маму немач прыкавала —
Не дай бог іншым — да пасцелі.
Як той казаў, паўнютка хата
Турбот з нядзелі да нядзелі;
І давялося мне адной
Карміць малое малаком з вадой —
Так я сястры сваёй за маму стала,
Так у мяне дачушка падрастала.

Фаўст

Якое чыстае ты шчасце адчувала!

Маргарыта

Ах, не зусім! Пастаўлю я паблізку
На ноч дзіцячую калыску:
Паварухнецца, я ўстаю,
Кладу дзіця ў пасцель сваю,
Кармлю і ціха калышу
Або ад вечара да ранку,
Калі не спіць яно, нашу,
І ўсё спяваю калыханку,
І кожны рух бяру на вочы.
А раніцою — зноў за ночвы,
Пасля на рынак і да печы —
Дзень цэлы не разгорбіш плечы.
Нялёгкая, мой пане, гэта справа —
Затое спіш усмак, усмак і страва.

Праходзяць.

Марта

Халасцяка старога выправіць магіла —
Жаночая яго не возьме сіла.

Мефістофель

Ну, каб такая вось, як вы,
Ды, закасаўшы рукавы,
Мяне да сэрца прыгарнула,
Ураз бы смак жыцця вярнула.

Марта

Ці ёсць у вас хто на прыкмеце?
Прытулак маеце на свеце?

Мефістофель

Як той казаў, агмень ды жонка верна
Нам даражэй смарагда й перла.

Марта

Ды не — я пра каханку, даму сэрца.