Фаўст

Заступніца,
Пакутніца,
Нясі мой боль да бога.

У сэрцы рана.
Ты так аддана
Аплакваеш сына свайго.

Пакуты зносіш
І слёзна просіш,
Каб бог не пакінуў яго.

Душа палае.
Хто гэта знае?
Хто мне ў бядзе паспагадае?
Як збалела сэрца,
Як дрыжыць, з грудзей ірвецца —
О маці святая.
Не маю патолі,
Не маю шчасця-долі,

Жыву, як у турме!
Сама сябе не бачу
І плачу, плачу, плачу,
Ах, боль мне грудзі рве!

Калі сягоння кветкі
Табе збірала я,—
Гарачая лілася
На дол сляза мая.

Калі ў маю камору
Ў акно прамень зірнуў,
Мяне застаў у горы,
Мяне застаў адну.

Ратуй ад ганьбы, лёсу злога,
Заступніца,
Пакутніца,
Нясі мой боль да бога.

Ноч {73}

Вуліца перад домам Грэтхен.

Салдат Валянцін, брат Грэтхен

Валянцін

Акружаны з усіх бакоў
Ардою п’яных дружбакоў,
Сяджу, бывала, у карчме,
Дзе кожнаму адно наўме —
Каханку выхваліць сваю,
Я слухаю і моўчкі п’ю,
Кручу, падбочыўшыся, вус,—
Бо не хвалько я і не хлус.
Укіну чарку за сяброў,
Скажу: «У кожнага свой густ,
Кахай, гуляй і будзь здароў!
Але знайдзіце мне дзяўчат
Такіх, каб з Грэтхен сталі ў рад!»
Тут шум, тут вэрхал, стукат, грук:
«Ён праўду кажа, наш сябрук!
Такой нідзе няма красы,
Такая ўсім утрэ насы!»
Хвалькам адразу як затне,
Як ні круці — што не, то не!
…А тут — насмешкі, жарты, кпіны,
Атрута плётак, пырскі сліны;
Калі на плечы ўзлезе гора,
Лайдак апошні ў вочы пора.
Сяджу ўвесь час напагатове,
Лаўлю намёк у кожным слове.
Тут нават хоць касцямі ляжаш,
Хлусам нічога не дакажаш.
Але!.. Каго нясе там ліха?
Аж двое нават… Ціха! Ціха! —
Калі панадзіліся ў госці,
Пераламаю гіцлям косці.

Фаўст і Мефістофель.

Фаўст

Як там, святло лампадкі праз акно
Цячэ ў густую цемру ночы,
Чым ён жыве, яе спакой дзявочы,
Праз шыбу з цемры не відно.
Душа мая ў зачараванай багне.

Мефістофель

Ну, а ў мяне настрой, нібы ў ката,
Калі на дах яго пацягне
Чароўнай кошачкі цната,
А ў думках толькі дабрата:
Душа гульбы марцовай прагне,
Аж загадзя каўтаю сліну.
Праз дзень пазбаўлюся ярма —
І вуды ўжо на шабасе закіну:^{74}
Там недаспіш — дык недарма!

Фаўст

Ці бачыш, скарб свіціцца з лёха?
Дастань яго — чарцям так лёгка.

Мефістофель

Дастану, добра. Скарбаў тых
Я знаю безліч; асабліва
Адзін каштоўны, з дзіваў дзіва —
Паўнюткі горшчык залатых.

Фаўст

Каб то пярсцёначак які,
Дык падарыць я быў бы рады.

Мефістофель

О, там на выпадак такі
Каралькі — чыстыя смарагды.

Фаўст

А то ж! Я не магу згадзіцца
Ісці да мілай без гасцінца.

Мефістофель

Чаго саромецца быць скнарам!
Абы далі — бяры задарам!
Пры бляску месяца я кралі
Спяю начную серэнаду
Ці песню, поўную маралі,
Каб лепей брала на прынаду.

(Спявае пад цытру.)