цстцня баьлайырлар.
Нарын назик кюклярини йуйуб суда
йахшыъа гайнадырлар. Нар кюкцнцн суйу мядя
аьрыларыны, гарын аьрысыны дайандырыр.
Наняни чичякляйяндя шахлы-шявялли
газана долдуруб араьыны чякирляр. Сонра шцшя
габлара долдуруб аьзыны хямирля мющкям
баьлайырлар.
Наня араьы санъыны кясир, айаг
ишлямясини дайандырыр.
498
Шафталы чяйирдякдян айрылыр, гыъгырыр,
сонра ондан араг чякилир.
Шафталы араьы ушагларда гурду тюкцр.
Шащтяря даьятяйи йерлярдя битир. Кювряк
зоьлары, хырда чящрайы чичякляри олур.
Шащтяря йазын ахырларында, йайын
яввялляриндя йыьылыр, араьы чякилир.
Шащтяря араьы гашынманы, сяпкиляри
саьалдыр.
Йарпыз чичякляйяндя йыьылыр. Газанлара
долдуруб араьыны чякирляр.
Йапыз араьы юд йоллары вя гараъийяр
хястялийиндя чох йахшы тясир эюстярир.
499
Баш соьан габыглы щалда кюздя
биширилир. Гат – гат сойуб исти-исти йарайа
дюшяйирляр.
Бишмиш соьан щойламыш йараларда,
чибанда, доламада чох хейирлидир.
Явялик ики ъцр олур: Гара явялик, аь
явялик. Гара явялик щям даьлыг, щям дя аран
йерлярдя битир. Аь явялик ися тякъя даьда
олур.
Явялийин дямлямяси гарын аьрысыны,
санъыны кясир.
Гарьыдалы
сачаьыны
гурудурлар.
Дямлямяси бюйряк аьрыларында йахшы тясир
эюстярир.
Щейва тохуму гурудулур. Гайнадыб суйуну
ичдикдя синя аьрыларыны кясир, юскцряйи
дайандырыр.
500
Йел ъювцзцнц ана сцдц иля гатыб кюрпя
ушаглара верирляр. Бунун цчцн йел ъювцзцнц
щявянэдя дюйцр, йахуд бычагла гашыйырлар.
Йел ъювцзц кюрпялярин санъысыны
эютцрцр.
Дузу габда йахшыъа гыздырыр, дясмала
бцкцрляр. Аьрыйан гулаьа гоймагла хястяни
саьалдырлар.
Дцйц щялимини ъамыш гатыьына, йахуд
сцзмясиня гатыб чалырлар. Мядяси позулмуш
ушаьа йедиртмяк цчцн чох файдалыдыр.
Эюйям суйу вя мцряббяси мядя аьрылары
вя айаг ишлямяси заманы чох йахшы тясир
эюстярир.
501
Ганы дурулдур, иштащ ачыр, ган тязйигини
ашаьы салыр. Лимону щям чайа салыр, щям дя
дилимляйиб йейирляр.
Истиот бишмишляря дад вермякля йанашы,
санъыны кясир, гарын аьрысыны дайандырыр.
Эавалынын бир нечя нювц вар: сары
эавалы, гара эавалы, узунбурун эавалы,
албухара эавалысы, партдах эавалы вя с.
Гара эавалы иля албухара эавалысыны
гурудурлар. Бунлары исладыб йемяк, гябизлийи
арадан галдырыр.
Армудун мцалиъяви ящямиййяти чохдур.
Мядяни гайдайа салыр. Щязм просесини
йахшылашдырыр, ишлямя-гусманы дайандырыр.
Янъирин щям юзц, щям дя мцряббяси вя
ъеми цряк аьрылары, зяифлик щалларында чох
хейирлидир.
502
Янъири гурудуб, гурусундан да истифадя
едирляр.
Балы сцдя гатыб ичдикдя юскцряйи кясир,
цмуми зяифлийи арадан галдырыр. Диш ятини
балла саьалдырлар. Бал кясик йаралары тез
битишдирир, ганахманы дайандырыр. Балы
гозла
гарышдырыб
йемяк
бядяни
мющкямляндирир, ган дювраныны тянзимляйир.
Кишмиш дяняси олмайан хцсуси нюв
цзцмдян – кишмиш цзцмцндян щазырланыр.
Гыздырманы салыр, дамарлары эенялдир.
Гызылъа хястялийиндя йахшы тясир эюстярир.
503
Дейирляр туту Хызыр Илйас Юзц якиб. Тут
гядяр бол мящсул верян аьаъ чятин тапылар.
Тутун нювляри чохдур: аь тут, гара тут, хартут,
мор тут вя с. Тут ещсандыр.
Туту ири шала чырпырлар. Сонра
пюртлядиб сцзцрляр. Тут ширясини мис
тийанларда гайнадырлар. Бящмяз щазыр олана
йахын цзцндя сары кюпцк олур. Буна
дейирляр. Сары- кюйняйи
тюкмязляр. Айрыъа йыьыб, гатыг-бящмяз
дцзялдярляр.
Бящмяз синя аьрыларында, юд, гараъийяр
хястяликляриндя тясирли дярманлардан
сайылыр. Суйа, йахуд иняк сцдцня гатыб
ичярляр.
Туту чырпыб тямизляйярляр. Гарьыдан
тяпяъя щюрцб цстцня без саларлар. Туту ора
сяпиб гурударлар. Чалышарлар ки, су дяймясин.
504
Су дяйяндя тут гаралыр, юз кейфиййятини
итирир.
Тут гурусу шякяр хястялийи оланлар цчцн
хейирлиди; гянди явяз едир.
Туту чырпыб тахта габлара - чяллякляря
долдурурлар. Гыъгырдыгдан сонра араьыны
чякирляр.
Тут
араьы
ган-дамар
системи
хястяликляриндя хейирлидир. Дамарлары
тямизляйир, ганын гатылашмасынын гаршысыны
алыр.
Тут сиркяси щяраряти ашаьы салыр. Эцлаб
иля гарышдырыб бядяня сцртдцкдя хястяни
тярлядир, сойугдяймяни саьалдыр.
505
Халг тябабятиндя нарын щям юзцндян, щям
дя ондан щазырланан мящсуллардан истифадя
едилир.
Нар гыздырманы салыр, нар габыьындан
щазырланан дямлямя гарынаьрысыны кясир.
Турш нары сыхыр, аьзы кип баьланан шцшя