Беш-алты да диш тязялядим ъайя,
Цряйимдя ня вар, ашкар сюйлядим.
Юзцмдян бюйцкляря салам ейлядим.
ВЯЛИ ВЯ АЛЫ МЕЩВАЛЫЙЕВЛЯР
Вяли вя Алы Мещвалыйевляр гардашдырлар.
Щяр икиси Товузун Хатынлы кяндиндя дцнйайа
эялибдир. Аталары Щцсейн дямирчи олдуьундан
ювладлары да бу сяняти юйрянмишляр.
Истяр Вяли, истярся дя Алынын бядащятян шер
демяк габилиййяти олмушдур. Тяяссцфля гейд
етмялийик ки, йалныз бюйцк гардашын, йяни,
«Сузан» тяхяллцслц Уста Вялинин (1880-1970)
гошгулары эцнцмцзя гядяр эялиб чатмышдыр.
101
АЙРЫСЫ
Башына дюндцйцм, ай эюзял йурдлар,
Эедярэийдим олдум йоллар айрысы.
Мян сяни эюряндя чохалды дярдим,
Бцлбцл кими олдум эцлляр айрысы.
Эялиб йар ойлаьын эязмяйян кюнцл,
Фяляк гурьусуну позмайан кюнцл,
Бир эцнцн дярдиня дюзмяйян кюнцл,
Инди олдум айлар-илляр айрысы.
Фяляк йай-охуну чякди камана,
Атыбан синями дюндярди гана,
Нечя мцддят сяндя ъювл едян сона,
Щаны эялмир, олуб эюлляр айрысы.
Сузан дейяр, гара эялди дювраным,
Эцнц-эцндян артыр ащу-фяганым,
Мцхтясяр дцнйадан ял чякиб ъаным,
Юлдцр олсун, говьа-голлар айрысы.
ЦСТЯДИ
Дейирям сюзлярими дюври-заман цстяди,
Щягигят олан сюзляр йазылыб Гуран цстяди.
Цнясда щяйа ола, ъаванларда мярифят,
Бу дцнйанын йаранмасы пири-ъаван цстяди.
Гардашым, инсаф ейля, ялдян гойма ибадяти,
Тез-тез дилдя изщар ейля кялмейи-шящадяти,
Лянят оху шейтана, йада сал гийамяти,
102
Чох чякмяз ки, язаларын суал-низам цстяди.
Сузан дейяр, ган тюкцлдц Кярбялада, кясилди
баш,
Щярдян тутубан синямдян эюйляря галхыр аташ,
Эедям Фярат кянарына ган аьлайам, тюкям йаш,
Эюрям орда дцшян голлар щансы мякан цстяди.
МЯЩЯММЯДЯЛИ СЯМЯДОЬЛУ
Мящяммядяли Сямядоьлу 1884-ъц илдя Товуз
районунун Ясрик Ъырдахан кяндиндя доьулмуш,
1971-ъи илдя ися дцнйасыны дяйишмишдир.
Сямядоьлу ашыг поезийасына юзцнямяхсус рянэ
гатмышдыр. Онун «Галмады», «Айыбды» кими
гошмалары бу эцн дя ашыгларын дилиндя язбярдир.
ГАЛМАДЫ
Эядядян бюйцйцб мяням дейянляр,
Фани дцнйа Сцлеймана галмады.
Юлдцррям дейянин, ган ейляйянин,
Йурду итди, бу замана галмады.
Дцнйа мяним дейиб ейляйяр щявяс,
Мящяммяд дининя ейлийярми гясд,
103
Габагда пишнамаз бир ады хяннас,
Щеч бириндян бир нишана галмады.
Короьлу йашады мярди-мярдана,
Эюстярди эцъцнц йаьы дцшмана,
Сямядоьлу пянащ дедин Сцбщана,
Ондан гейри бир дивана галмады.
АЙЫБДЫ
Дяли кюнцл, мяндян сяня яманят,
Мярифяти няфся сатма, айыбды.
Мярд иэидин ъан верэинян йолунда,
Намярд ятяйиндян тутма айыбды.
Барилащымдан истямишям имдады,
Сынадым щамыны: гощуму, йады,
Гощумдан ял чякиб тутма арвады,
Зянян кюлэясиндя йатма айыбды.
Сямядоьлу, ня мягама йетишди,
Билян билди йеня оннан сцйцшдц,
Бир сюз олду ондан эцмана дцшдц,
Йахын мянзилиндян ютмя айыбды.
АШЫГ ЩЦСЕЙН ГЯМЛИ
Ашыг Щцсейн Гямли 1890-ъы илдя Газаьын
Гыраг Кясямян кяндиндя дцнйайа эялмишдир. «Гачаг
Кярям» дастаныны Ашыг Гямли дцзцб-гошмушдур. О,
Исрафил аьа иля дейишмяляриндян дя дастанда
эениш истифадя етмишдир.
98 ил омцр сцрмцш Ашыг Щцсейн Гямли 1988-ъи
илдя дцнйасыны дяйишмишдир.
104
ДЦНЙА
Щям намярдсян, щям бивяфа,
Гурулубсан беля, дцнйа.
Щяр ким сяндя сцрцр сяфа,
Ахыдырсан селя, дцнйа.
Эюзял шаир о Гурбани,
Туфарганлы Аббас щаны?
Хястя Гасым, щям Иманы,
Вуруб салдын йола, дцнйа.
Фярщад, Ширин тимсал сизя,
Йазыг Мяънун дцшдц дцзя,
Лейли дейя - эязя-эязя,
Ахыр эетди йеля, дцнйа.
Чайлы Цштел Щашкярими,
Апарды аьлы дярини,
Сяфгулу Мяммядкярими,
Щеч салырмы йада, дцнйа.
Йаранмышы гыраъагсан,
Фцрсят эялди вураъагсан,
Щцсейня тор гураъагсан,
Чохду сяндя тяля, дцнйа.
ИННЯН БЕЛЯ
Сярраф ол эюзлярим, щамыны таны,
Йахшыны, йаманы сеч иннян беля.
Олса да дцнйанын, султаны, ханы,
Баш яймя намярдя щеч иннян беля.
Сюзцн нясищят олсун, юзцн дя уста,
105
Йазэынан охунсун дястябядястя,
Намуслу, гейрятли гоншуйа, доста,
Цряйинин мятлябини ач иннян беля.
Гямли Сюйцн, ола ъащым-ъалалым,
Гойайдын йолунда дюйлятим, малым,
Сынанмыш, йохланмыш достун, щалалын,
Дурмушам йолунда гоч иннян беля.
АЙ ЕЛЛЯР
Айрылыг мяктубун йазырам галсын,
Сизин иля щалаллашсам, ай елляр.
Охунсун бир мцддят йадиэар галсын,
Гощум-йада, дост-гардаша, ай елляр.
Ямр олунуб, йазылыбды фярманым,
Анламышам, даща йохдур дярманым,
Сцрцн эетсин щагг евиня карваным,
Йетишибди юмцр баша, ай елляр.
Щяр йердян эялирди хялят-хяраъым,
Сынды айагларым, йохду ялаъым,
Ня гызым вар, ня гардашым, ня баъым,
Бойайа кяфяним йаша, ай елляр.
Гямли Сюйцн, яъял охунуб цзцмя,
Ешидянляр, гямлянмийин сюзцмя,
Мязарымы эюстярдиляр юзцмя,
Юлцм чыхды эюзя-гаша, ай елляр.
106
ИСМАЙЫЛ КАТИБ
Исмайыл Новруз оьлу Зейналов 1898-ъи илдя
Газах гязасынын Гырагкясямян кяндиндя
доьулмушдур. «Катиб» тяхяллцсц иля шерляр
йазмышдыр. Ъями 40 ил юмцр сцрмцш Исмайыл
Катибин бядии ирсиндян эцнцмцзя бир сыра шерляри
мирас галмышдыр.
Исмайыл Катиб 1938-ъи илин репрессийа
гурбанларындандыр.
БИЗИМ ДАЬЛАР
Ялван чичяклярин, лаля, нярэизин,
Бялх едиб дюнцбдцр ня гана, даьлар!
Улдуз кими о эцллярин сайрышыр,
Ятрини бяхш едир ъащана даьлар!
Мещман сахлайырсан хублар хасындан,