…І цуды, і страхі (зборнік)

У п’яным гармідары, зразумела, не абыходзілася без усялякіх здарэнняў, часам кур’ёзных, часам злачынных, якія потым са словаў скаржнікаў траплялі на старонкі судовых кніг. Так, у маёнтку Камень Менскага ваяводства пацярпеў на вяселлі ў доме маршалка Херубіна Дыбоўскага староста Філон Рагоза. На яго багатае адзенне паквапіўся пахолак Аляксандр і, улезшы праз акно до упокою… взял одну курту аксамиту блакитного, лазурового, падшытую атласом жолтым, а другую курту аксамита чорного… галетом чирвоным подшытую, прастирадла коленское з карунками в коло обшитое, каптур рысями подшиты… Рабаўніка, што ўцёк на чужым кані, злавілі ажно пад Полацкам, пасля чаго даведаліся, што …на веселю подпившы… не мог крывды своей помститися на том, хто ми дал в губу, а ведаючи… о зложеню речей пана старосты и маючи злой умысел од злого духа натхненый... нашкодзіў багатаму госцю.

Невядома яшчэ, ці была тая скрадзеная вопратка ўласнасцю самога пана Філона Рагозы, бо здаралася і так, што зямяне перад вяселлем пазычалі дарагое ўбранне ў сваіх прыяцеляў з абяцаннем вярнуць яго з падзякванем ў цэласці і захаванасьці. Так, у жонкі зямяніна Войцеха Рудзенскага Зузаны пан Талька пазычыў на неякоесь веселе для охондожности и учстивости свое жупан з ласінай скуры, жоўты, падшыты блакітным атласам з ядвабнымі устугами, які каштаваў 50 талераў.

П’янелі і дурэлі на вяселлі не толькі пахолкі, але й больш паважныя асобы, як, прыкладам, старэйшы сват – шляхціц з выкручастым імем Цэзар Грандэзолі. Пасля пераносінаў у маёнтку Глебіцкім Менскага ваяводства сам пан Цезар Грандезолей… будучи початком до звады и до всего злого… под вечер, зволокшысе з сорочек, наго ходечи по дому… выбивши до осети окно, где пан Беняш Езофович с малжонкою своею был, дрожджами з сиковки их поливал, а потом, одшодшы од пана Беняша, оттявши замок до пуни, где иншие приятели сховане мели… и зопсовавши так же дрожджами их самих… А потом, мало на том маючи, вжо в ночы пришодшы до клети, где пан Семен Михайлович с малжонкою своею спал и на одпочинок свой пошли были, он… с слугами своими и возницами выбивать были почали до клети двери, и невыбившидверей, драницывси скидавши, почал се до клети добывать.… Закончыліся гэтыя начыня прыгоды бойкай на ганку са шваграм.

Сваты ж тым часам выконвалі важную ролю ў вясельным рытуале. Менавіта яны суправаджалі маладога жаніха поймуючи ему девку. Але са шматлікім і вясёлым шлюбным паяздам адбываліся часам зусім прыкрыя здарэнні, як, прыкладам, з баярамі маёнтку Трусавічы ўзімку. …В неделю… ездили с ним (жаніхом – В. Б.) по девку… в стан малженски тую девку в боярина…, то могло быть с полгодины в ночи, едучи с девкою назад дорогою звыклою… перенявши тых бояр… и князя молодого жениха подданые пана Яна Глебовича оных сватов кийми збили и зранили, а других также мордовали и шкоды немалые починили… на той панне по которую ездили, сгинула шапка аксамитная с бобром чорным, на свасе Тотяне… сгинула шапка аксамитная с бобром чорным, однорадка сукна люнского синего… У другіх спадарожнікаў былі знятыя і скрадзеныя: ермяк каразеи чырвоное з шнурами, едвабю блакитною подшыты, бурнатны калпак, дылея фалендышу бурнатного, дылея сукна муравского шарого. Апроч таго – шаблі, коц белы дый іншае.