…І цуды, і страхі (зборнік)

Але зусім жахліва для сям’і выглядала выкраданне нявесты (пры яе згодзе ці нязгодзе) напярэдадні вяселля іншым ахвотнікам, як тое здарылася ў маёнтку Радзівілавічы Слонімскага павету ў баярскай сям’і. …Звенчалом за пасынка своего дочку у боярина Юхна именем Ядвигу, которому веселю рок зложон у неделю цепер пришлую… где сватаючися тое девки и на венчане наложилом немала, згатоваломсе ку свадбе, яко з пивами, гарелками и иншыми потребами на чом немало шкоды и часу пристойного… на реестры показать мам. То пак дей ночы цеперешнее с четверга на пятницу тую девку боярин Яська… выкрадши с дому отца ее… утёк проч…

У іншым выпадку жаніх сам не з’яўляўся на вяселле, пасля чаго разгубленыя бацькі нявесты хадзілі са скаргаю да суду: …жаловал боярин господарский слонимский с Плавского Славута Павлович… иж дочку свою именем Катерину змовил был у малженство за мещанина луконницкого Мартина и рок веселю певный был положен Запусты масленые, ку которому дей року зготовалом ся досыт… пазвавшы приятел, ожидаючы того зятя своего, свадбовалом… и меды, и иншые потребы, приналежачыя ку веселю потравил, а тот зять мой сам ня был и дочки моее ня брал, у шкоду немалую привел, которих шкод и реестр меновити по достатку списавши…

Бацькі дзяўчыны рыхтавалі пасаг, які аддавалі жаніху, часам уваходзячы пасля гэтага ў вялікую нястачу. Так, падданая ўдава Ганна Сямялетчыха дала за дачку Кацярыну дзве каровы, чатыры авечкі, тры курыцы, кажух барані, сярмягу белую і лес, што быў да патрэбы. За дачку Ясю другі падданы даў: карову з цялём, авечак двое, свінню, дзве казы, сукенку брунатную з люнскага сукна, сярмягу, пяць сарочак, абрус, чатыры чапцы, адно ўзгалоўе, шаўковы каўнер ды тасьму за 6 грошаў. Згадваюцца таксама чамары – покрыва на ложак; полчамарки, сукни, шапки ды фартухи…

Здарылася так, што бацька ў адной сям’і не даў у свой час дачцэ выправу перад вяселлем, таму зяць Сямён Чагароўскі вымушаны быў звярнуцца да свайго цесця перад ягонай смерцю.

Пане отче, вижу, же ест есь на Божой воли хорый, помниш, ваша миласть на дочку свою, а на жону мою, што ваша милость рачил з ласки своей прыобецать, яко она в стан светый малженский за мене ишла, а ваша милость не рачил дочце своей… ничого дат выправы з дому… яко прыстоит.

На што пан Матыс Мікалаевіч адказаў:

Правда, дей ест, коли есми сынове от себе отделивал, тогды имъ прыпоминал: «Милые сынове, еще в мене дей ест сирота, а дочка моя, а сестра ваша, той потреба теж выправу выдати», оны отказали: “Только дей ты, пане отче, нам выделивай останок именича. Мы вже выправимо, што на ней належит…” – Гдыж они о том не дбают, я, пане возный, и панове суседи, шляхта, дочце своей Дороте и зятю… признаваю, нехай они 4 часть именечка моего Радвиловского… держат и вживают…

Бацькі жаніха апекаваліся самім вяселлем, выкладаючы вялікія грошы, і таму, калі маладая жонка не прыжывалася ў новай сям’і і ўцякала назад у бацькоўскі дом, бацька маладога мужа выпраўляўся на пошукі, памятаючы ўсе свае вясельныя страты. Пра гэта – наступны фрагмент з актавых кнігаў: