Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

— Ասում եք ով կա նրանց մո՞տ։ Մի կասկածելի մարդ,— պատասխանեց պառավը պանդոկապետի հարցին։— Ես հիմա այնտեղից եմ գալիս. երկուսով նստած են իրար գրկած, իսկ վախմիստրը շոյում է նրա գլուխն ու ասում. «Անգի՜նըս, սլավոնական իմ հոգյակ, իմ սիրելի լրտեսիկ․․․»։

Իսկ երբ կես գիշերից բավական անցել էր, ժանդարմական բաժանմունքն իրենից ներկայացնում էր այսպիսի մի տեսարան․ եֆրեյտորը լրիվ համազգեստը հագին, անկողնու լայնքով պառկած-քնած էր բարձրաձայն խռմփացնելով, նրա դիմաց, շշի հատակին մնացած կոնտուշովկան առաջը դրած, նստել էր վախմիստրը և գրկել Շվեյկի պարանոցը։ Արցունքները հոսում էին նրա արևառ դեմքն ի վար, կոնտուշովկայից մորուքի մազերը իրար էին կպել։ Նա քրթմնջում էր․

― Դե՛հ, խոստովանիր, որ Ռուսաստանում այսպիսի լավ կոնտուշովկա չի գտնվի։ Ասա, որ կարողանամ հանգիստ քնել։ Խոստովանիր տղամարդու պես։

— Չի գտնվի։

Վախմիստրը ընկավ Շվեյկի վրա։

— Ուրախացրիր ինձ, խոստովանեցիր։ Ահա այդպես էլ պետք է խոստովանել հարցաքննության ժամանակ։ Քանի որ մեղավոր ես, ի՞նչ կարիք կա ժխտելու։

Նա ոտքի կանգնեց և, տարուբերվելով, դատարկ շիշը ձեռքին, դիմեց դեպի իր սենյակը, քրթմնջալով.

— Եթե ես միանգամից ճիշտ ճա-ճա-նապարհ չընտրեի, կարող էր բո-բոլորովին ուրիշ բան ստացվել։

Նախքան մունդիրով անկողնու վրա փռվելը, նա գրասեղանի արկղից հաննց իր զեկուցագիրը և ջանաց այն լրացնել հետևյալ տվյալով.

«Ich muss noch dazu beizufügen, das die russische Kontuszówka^[22] § 56-ի հիման վրա…»։

Նա թանաք կաթեցրեց թղթի վրա, լեզվով լիզեց կաթիլը և, միանգամից, հիմարաբար ժպտալով, գլորվեց-ընկավ անկողնու վրա ու քնեց մեռածի պես։

Առավոտյան դեմ ժանդարմական եֆրեյտորը, որ քնած էր դիմացի պատի տակ դրված մահճակի վրա, սկսեց այնպես խռմփալ ու սվսվալ, որ Շվեյկն արթնացավ։ Նա վեր կացավ, մի լավ ցնցեց եֆրեյտորին ու նորից պառկեց։ Աքաղաղները կանչեցին-պրծան, ծագեց արևը, և պառավ Պեյզլիրկան, որ գիշերվա վազվզոցից հետո արդեն քունն առել էր, եկավ վառարանը վառելու։ Դռները բաց էին, ամեն ինչ սուզված էր խորունկ քնի մեջ։ Պահականոցի նավթի լամպը, դեռ մխում էր։ Պառավը տագնապ բարձրացրեց և եֆրեյտորին ու Շվեյկին քաշեց-հանեց մահճակալների վրայից։ Նա եֆրեյտորին ասաց.

— Գոնե ամաչեիք, որ անասունի պես պառկում եք առանց հանվելու,— իսկ Շվեյկին դիտել տվեց, որ շալվարի կոճակները կոճկի, երբ առաջը կին է կանգնած։

Վերջապես, նա քնաթաթախ եֆրեյտորին ստիպեց գնալ ու արթնացնել վախմիստրին և նրան ասել, թե այդքան շնթռկելը բանի նման չէ։

— Համա՜ թե մարդկանց մեջ եք ընկել,— քրթմնջում էր պառավը, դիմելով Շվեյկին, մինչ եֆրեյտորը կարթնացներ վախմիստրին։— Մեկը մյուսից թունդ է լակում։ Նրանք իրենք իրենց էլ կծախեն ու կխմեն։ Արդեն երեք տարի վարձս չեն տվել, բայց հենց որ ձայն եմ հանում, վախմիստրը, թե՝ «Լռեցեք, տատիկ, թե չէ կհրամայեմ ձեզ նստեցնել։ Մեզ ստուգապես հայտնի է, որ ձեր տղան որսագող է և գողանում է կալվածատիրոջ ցախը»։ Եվ ահա չորս տարի ձեռներին տանջվում եմ։— Պառավը մի խորունկ հառաչ արձակեց ու շարունակեց մրթմռթալ։— Վախմիստրից է՛լ ավելի զգույշ եղեք։ Նրա պես աղվես ու գարշելի մարդ քիչ կգտնվի։ Միայն այն է մտածում, թե ում չանթի ու նստեցնի։

Վախմիստրին հազիվ արթնացրին։ Եֆրեյտորը շատ ջանք թափեց, մինչև որ կարողացավ նրան համոզել, թե արդեն առավոտ է։

Վերջապես, նա աչքերը բացեց, բռունցքով տրորեց և դժվարությամբ, կամաց-կամաց սկսեց վերհիշել անցած երեկոն։ Հանկարծ նրա մտքով մի զարհուրելի բան անցավ, և նա վախեցած, պղտոր աչքերով նայելով եֆրեյտորին, հարցրեց.

— Փախե՞լ է։

— Քավ լիցի, ազնիվ տղա է։

Եֆրեյտորն սկսեց սենյակում գնալ ու գալ, հետո լուսամուտից դուրս նայեց, ապա հետ դարձավ, սեղանի վրա ընկած թերթից մի կտոր թուղթ պատռեց, կոլոլեց ու գնդիկ շինեց։ Պարզ երևում էր, որ ինչ-որ բան է ուզում ասել։

Վախմիստրը անվստահ նայում էր նրան և, վերջապես, ցանկանալով ստույգն պարզել, թե նա ինչ է մտածում իր մասին, ասաց.

— Դե լավ, ես ձեզ կօգնեմ, պարոն եֆրեյտոր. երևի երեկ ես նորից համը հանել եմ։

Եֆրեյտորը հանդիմանորեն նայեց իր պետին.

— Եթե գիտենաք, պարոն վախմիստր, թե ինչե՜ր էիք խոսում երեկ։ Էլ բան չմնաց, որ չասեիք։

Եվ գլուխը մոտեցնելով վախմիստրի ականջին՝ փսփսաց.

— Թե մենք՝ չեխերս և ռուսները, սլավոնական միևնույն արյունից ենք, թե Նիկոլայ Նիկոլաևիչը եկող շաբաթ կլինի Պրշերովում, թե Ավստրիան չի դիմանա, և նրան խորհուրդ էիք տալիս, որ հետագա հարցաքննության ժամանակ ամեն ինչ ժխտի, դատարկ-մատարկ դուրս տա և այդ կերպ այնքան քաշքշի, մինչև որ կազակները գան ու իրեն փրկեն։ Հետո ասում էիք, թե շատ շուտով ամեն ինչ տակնուվրա կլինի, կվերսկսվեն հուսյան պատերազմները, գյուղացիները շղթաներով կշարժվեն Վիեննայի վրա, թե թագավոր կայսրը զառամել է ու շուտով ոտքերը կմեկնի, իսկ Վիլհելմ կայսրը գազան է։ Հետո խոստացաք նրան փող ուղարկել բանտը, որպեսզի նա այնտեղ լավ սնվի, և ուրիշ շատ այդպիսի բաներ ասացիք։

Եֆրեյտորը հեռացավ վախմիստրից.

— Ես այդ ամենը շատ լավ հիշում եմ,— ավելացրեց նա,— որովհետև սկզբում այնքան էլ կոնծած չէի, իսկ արդեն հետո, ճիշտ է, լավ հարբեցի ու էլ ոչինչ չեմ հիշում։

Վախմիստրը նայեց եֆրեյտորին։

— Իսկ ես հիշում եմ,— ասաց նա,— թե ինչպես դուք ասում էիք, որ ռուսների համեմատությամբ մենք փսլնքոտներ ենք, և նույնիսկ պառավի ներկայությամբ գոռացիք. «Կեցցե Ռուսաստանը»։

Եֆրեյտորն սկսեց ջղայնացած գնալ ու գալ սենյակում․

— Եվ դա այնպես էիք բղավում,― կարծես ձեզ մորթում էին,— ասաց վախմիստրը։— Իսկ հետո թավալվեցիք մահճակի լայնքով մեկ ու խռմփացրիք։

Եֆրեյտորը կանգ առավ լուսամուտի մոտ և, մատներով ապակին տկտկացնելով, ասաց.