Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

— Համարձակվում եմ զեկուցել, պարոն պոդպորուչիկ,— ասաց հոժարականը,― մենք չենք պատրաստվել ինչպես հարկն է, և այդ պատճառով, թերևս, որոշ աններդաշնակություն է առաշանում։

— Այս բանը նա անում է ամեն երեկո,— ջանաց պոդպորուչիկին իր թշնամու դեմ գրգռել պրոֆոսը,— և առհասարակ իրեն շատ անկուլտուրական է պահում։

— Պարոն պոդպորուչիկ,— ասաց հոժարականը,— թույլ տվեք ձեզ հետ խոսել առանձին։ Թող պրոֆոսը դռան հետևում սպասի։

Երբ պրոֆոսը դուրս եկավ, հոժարականն ասաց․

— Դեհ, սիգարետ հանիր, Ֆրանտա․․․ «Սպո՞րտ» է։ Մի՞թե դու էլ, լեյտենանտ տեղովդ, ավելի լավը չունես։ Ոչինչ, դրա համար էլ եմ շնորհակալ։ Հը՛մ։ Լուցկի էլ։

— «Սպո՜րտ»,— արհամարհանքով ասաց նա պոդպորուչիկի գնալուց հետո։— Կարիքի մեջ լինելիս էլ մարդ չպետք է ցածրանա։ Ծխեցեք, ընկեր, և բարի գիշեր։ Վաղը մես սպասում է ահեղ դատաստան։

Քնելուց առաջ հոժարականը չմոռացավ երգել․

Մեր բարեկամն են ժայռերը բարձրիկ, սար ու ձորերը,

Էլ հետ չեն գալու անցած օրերը,

Ա՜խ, իմ թանկագին…

Գնդապետ Շրեդերին Շվեյկի առաջ ներկայացնելով իբրև հրեշ, հոժարականն, իհարկե, սխալվում էր, քանի որ գնդապետն արդարության զգացումից իսպառ զուրկ չէր, մի բան, որ առավել պարզ արտահայտվում էր այն ժամանակ, երբ նա գոհ էր մնում ռեստորաններից մեկում սպաների ընկերակցությամբ անցկացրած երեկոյից։ Բայց եթե գոհ չէր մնում…

Այն ժամանակ, երբ հոժարականը հախուռն կերպով ոչնչացնող քննադատության էր ենթարկում գնդի գործերը, գնդապետ Շրեդերը ռեստորանում նստած էր սպաների մեջ և լսում էր, թե ինչպես պորուչիկ Կրեչմանը, որ Սերբիայից վերադարձել էր մի ոտքը վիրավոր (նրան կով էր պոզահարել), պատմում էր սերբերի դիրքերի վրա կատարված գրոհի մասին, որը նա դիտել էր շտաբից, ուր գործուղված էր եղել։

— Եվ ահա, դուրս թռան խրամատներից… Երկու կիլոմետրանոց ամբողջ գծով անցնում են լարափակոցների վրայով ու նետվում թշնամու վրա։ Գոտիներին ձեռնանռնակներ ու հակագազեր ամրացրած, հրացանները հորիզոնադիր բռնած, պատրաստ լինելով և՛ կրակելու, և՛ սվինամարտի։ Սուլում են գնդակները։ Ահա մի զինվոր ընկնում է հենց այն պահին, երբ դուրս է սողում խրամատից, մի ուրիշն ընկնում է հողապատնեշի վրա, երրորդը՝ մի քանի քայլ անելուց հետո, սակայն մարդկային մարմինների հեղեղը շարունակում է առաջ նետվել որոտալից «ուռռա»-ով, ծխի ու փոշու ամպի մեջ։ Թշնամին կրակում է բոլոր կողմերից, խրամատներից, արկերի բացած ձագարներից, և մեզ վրա է ուղղում գնդացիրները։ Եվ նորից ու նորից ընկնում են զինվորները։ Մեր դասակն աշխատում է գրավել թշնամու գնդացիրները։ Ոմանք ընկնում են, բայց մյուսներն արդեն առջևում են։ Ուռռա՜։ Ընկնում է մի սպա… Հրաձգությունը լռում է, պատրաստվում է ինչ-որ սոսկալի բան… Նորից ընկնում է մի ամբողջ դասակ։ Տկտկում են թշնամու գնդացիրները։ «Տըկ-տըկ-տըկտըկտըկ-տըկ»։ Ընկնում է… Կներեք, չեմ կարող շարունակել, ես հարբած եմ…

Վիրավոր սպան լռեց և, բութ հայացքով իր առջևը նայելով, շարունակեց նստած մնալ բազկաթոի վրա։ Գնդապետ Շրեդերը բարեհաճ ժպիտով սկսեց լսել, թե ինչպես կապիտան Սպիրոն, բռունցքը սեղանին խփելով, ասես մեկի հետ վիճելով, ինչ-որ տխմարություն է դուրս տալիս.

— Դատեցեք ինքներդ, մեր դրոշների տակ են աշխարհազորական ուլանները, ավստրիական աշխարհազորականները, բոսնիական եգերները, ավստրիական հետևակը, հունգարական հետևակը, հունգարական հետիոտն հոնվեդները, հունգարական հուսարները, աշխարհազորական հուսարները, հեծյալ եգերները, դրագունները, ուլանները, հրետանին, գումակը, սակրավորներ, սանիտարները, նավատորմը։ Իսկ Բելգիան ի՞նչ ունի։ Առաջին և երկրորդ զորակոչի ենթարկվածները կազմում են բանակի օպերատիվ մասը, երրորդ զորակոչի կազմը ծառայում է թիկունքում…— Կապիտան Սպիրոն ձեռքը խփեց սեղանին։— Խաղաղ ժամանակ աշխարհազորը ծառայում է երկրի ներսում։

Երիտասարդներից մեկը բարձր ձայնով,— որպեսզի գնդապետը լսեր ու հավաստիանար նրա մարտական ոգու անսասանությանը,— կողքի նստածին ասում էր.

— Ես տուբերկուլյոզավորներին կուղարկեի ռազմաճակատ, դա նրանց համար օգտակար է, և, բացի դրանից, ավելի լավ կլինի հիվանդները սպանվեն, քան առողջները։

Գնդապետը ժպտաց։ Բայց հանկարծ նա մռայլվեց և, դիմելով մայոր Վենցելին, ասաց.

— Զարմանում եմ, թե ինչու պորուչիկ Լուկաշը խուսափում է մեր ընկերությունից։ Իր գալու օրվանից նա ոչ մի անգամ մեր շրջանում չի եղել։

— Ոտանավորներ է գրում,— ծաղրանքով պատասխանեց կապիտան Սագները։— Դեռ տեղ չհասած սիրահարվել է ինժեներ Շրեյտերի կնոջ վրա, երբ տեսել է թատրոնում։

Գնդապետը դեմքը կնճռոտեց.

— Ասում են, նա կուպլետներ լավ է երգում։

— Դեռևս կադետական կորպուսում իր կուպլետներով բոլորիս զվարճացնում էր,— պատասխանեց կապիտան Սագները։— Իսկ նրա անեկդոտներն ուղղակի մարդու քեֆ են բերում։ Չգիտեմ ինչու նա այստեղ չի գալիս։

Գնդապետը գլուխը տխուր շարժեց.