Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

Վախմիստրը խորհեց, թե ավելի լավ է, որ չունի, քանի որ ոչ ոք ստիպված չի լինի ողբալ այդ դժբախտի կորուստը։ Այդ ժամանակ նա նայեց Շվեյկի բարեհամբույր դեմքին հանկարծ, բարի զգացմունքներով տոգորված, ձեռքով թեթևակի խփեց նրա ուսին, ավելի մոտ թեքվեց ու հայրական տոնով հարցրեց.

— Հը՞, մեր Չեխիան ձեզ դո՞ւր է գալիս։

— Չեխիայի ամեն տեղը ինձ դուր է դալիս, ամեն տեղ ինձ շատ լավ մարդիկ են հանդիպել։

Վախմիստրը գլխով հավանության նշան արեց։

— Մեզ մոտ մարդիկ շատ լավն են ու համակրելի։ Եթե երբեմն էլ մի կռիվ կամ գողություն է պատահում, դա հաշիվ չէ։ Արդեն տասնհինգ տարի է, որ ես այստեղ եմ, և, իմ հաշվով, այստեղ տարեկան տեղի է ունենում երեք քառորդ սպանություն։

— Ինչպե՞ս թե, լրի՞վ չեն սպանում, չե՞ն վերջացնում,— հարցրեց Շվեյկը։

— Ոչ, այդ չեմ ասում։ Տասնհինգ տարվա ընթացքում մենք հետաքննել ենք ընդամենը տասնմեկ սպանություն. հինգը կատարվել է կողոպուտի նպատակով, իսկ մնացած վեցը այնպիսի պատճառներով, որոնց մասին նույնիսկ չարժե խոսել։

Վախմիստրը լռեց, ապա նորից անցավ հարցաքննության իր մեթոդին.

— Իսկ ի՞նչ էիք մտադիր անել Բուդեյովիցիում։

— Իննսունմեկերորդ գնդում անցնել պարտականություններիս կատարմանը։

Վախմիստրը Շվեյկին նորից ուղարկեց պահականոց, իսկ ինքը, չմոռանալու համար, Պիսեկի շրջանային ժանդարմական վարչությանն ուղղած իր զեկուցագրի մեջ ավելացրեց. «Չեխերենին տիրապետում է կատարելապես։ Մտադիր է եղել Բոլդեյովիցիում թափանցել 91-րդ հետևակ գունդը»։

Նա ուրախ-ուրախ ձեռքերը շփեց։ Վախմիստրը գոհ էր այդ հարուստ նյութից և առհասարակ այն արդյունքներից, որ տվել էր հարցաքննելու իր մեթոդը։ Նա հիշեց իր նախորդին՝ վախմիստր Բյուրգերին, որը ձերբակալվածի հետ չէր էլ խոսում, ոչ մի բան չէր հարցնում, այլ անհապաղ ուղարկում էր շրջանային դատարան հետևյալ համառոտ զեկույցով. «Համաձայն ժանդարմական ենթասպայի զեկույցի, այսինչը կալանավորված է շրջմոլիկության և մուրացկանության համար»։ Եվ դա հարցաքննությո՞ւն է։

Եվ նայելով զեկուցագրի խզմզված էջերին, վախմիստրը ինքնագոհ ժպտաց, գրասեղանի արկղից հանեց Պրագայի ժանդարմական գլխավոր վարչության գաղտնի շրջաբերականը, որ ուղարկված էր «հույժ գաղտնի» սովորական մակագրությամբ, և կարդաց մի անգամ ևս.

«Ժանդարմական բոլոր բաժանմունքներին խստագույնս կարգադրվում է հատուկ զգոնությամբ հետևել իրենց շրջաններից անցնող անձանց: Արևելյան Գալիցիայում մեր զորքերի վերախմբավորումը մի քանի ռուսական զորամասերի հնարավորություն է տվել Կարպատներն անցնելուց հետո դիրքեր գրավել ավստրիական հողերում, որի հետևանքով փոխվել է ռազմաճակատի գիծը, որն ավելի է խորացել պետական սահմանից դեպի արևմուտք։ Այդ նոր իրադրությունը ռուսական հետախույզներին հնարավորություն է տվել խորապես թափանցել երկրի թիկունքը, հատկապես Սիլեզիա և Մորավիա, որտեղից, ըստ գաղտնի տվյալների, մեծ թվով ռուսական հետախույզներ անցել են Չեխիա: Հաստատված է, որ նրանց մեջ կան շատ ռուսական չեխեր, ռուսական գլխավոր շտաբի ակադեմիայի սաներ, որոնք, կատարելապես տիրապետելով չեխերենին, հանդիսանում են հույժ վտանգավոր հետախույզներ, քանի որ կարող են դավաճանական պրոպագանդա մղել և կմղեն նաև չեխ բնակչության մեջ: Ի նկատի ունենալով այդ, ժանդարմական գլխավոր վարչությունը կարգադրում է ձերբակալել բոլոր կասկածելի անձանց և զգոնությունը բարձրացնել հատկապես այն վայրերում, որոնց մոտերքում կան կայազորեր, զինվորական կետեր և այնպիսի երկաթուղային կայարաններ, որոնցով գինվորական գնացքներ են անցնում: Ձերբակալվածներին անհապաղ խուզարկել և ուղարկել վերին ինստանցիա»:

ժանդարմական վախմիստրը նորից ինքնագոհ ժպտաց և գաղտնի շրջաբերականը զետեղեց մի թղթապանակի մեջ, որի վրա գրված էր. «Գաղտնի կարգադրություններ»։

Այդ բազմաթիվ կարգադրությունները կազմում էր Ներքին գործոց մինիստրությունը Պաշտպանության մինիստրության հետ միասին, որին ենթարկվում էր ժանդարմերիան։

Պրագայի ժանդարմական գլխավոր վարչությունում չէին հասցնում դրանք բազմացնել և ուղարկել։

Թղթապանակի մեջ կային.

Հրաման տեղական բնակիչների տրամադրություններին հետևելու մասին։

Հրահանգ, թե ինչպես տեղական բնակիչների հետ ունեցած խոսակցություններից պարզել, թե նրանց մտքերի վրա ի՛նչ ներգործություն են ունենում ռազմական գործողությունների բեմից ստացվող լուրերը։