La batalo de l' vivo

Kvankam la asertoj de la redaktoroj de B1910 estas iom troigitaj, tamen esence ili pravas: la teksto zamenhofa sendube estas teksto en Esperanto; la bazaj (por ne diri «fundamentaj») strukturoj de la lingvo restis la samaj kaj mirinde stabilaj — malgraŭ tio, ke la Batalo estas nur la dua prozaĵo beletra, publikigita en Esperanto.[6]

Elrigardi kaj aspekti

La sencon de aspekti Zamenhofo ĉie esprimas per elrigardi (tiusence arkaika), kaj la radikon aspekt- li uzis nenie en la traduko. Do, al ĉiu apero de la verbo aspekti en B1891, B1910 kaj INKO respondas verba formo de elrigardi. La ŝanĝo tamen ne koncernas la 3 aperojn en la signifo «montriĝi el ie», ekz‑e

… la rivereto, la muelejo, ĉio ridetante elrigardis el la nebula griza mallumo.

La substantivo aspekto aperas responde al unu el la signifoj de vido:

esprimon…, kiu donis al ĝi {vidon¦} tre ridindan

Soniloj

Komence de la rakonto la anglan Z tradukas per «sonorilo»:

→ → sabataj sonoriloj

sed en la posta rakonto 5-foje aperas, al kiuj en la zamenhofa traduko respondas «(malgrandaj) sonil(et)oj»:

Mrs. Craggs’s ear-rings shook like little bells.

ĉiuj apartaj partoj de la orelringoj de sinjorino Craggs sonis, kiel malgrandaj soniloj.

Tio estas la sola respondaĵo al la traduko de de mi trovita:

alle einzelnen Teile von Mrs. Craggs’ Ohrringen wie kleine Schellen läuteten [KGM];

do, ĉi tiuj «soniloj» pli trafe estas tradukendaj per «tintil(et)oj». , kiel ĉiam, tradukis laŭvorte:

[K1847, 87/76].

Kompreneble, Z en 1891 ne povis konsulti la tradukon KGM, eldonitan post 1909; eble temas pri sendependa paralela precizigo. Kurioze, en KGM la traduko aperas nur en la unua apero, poste aperas nur(dum Z kohere plu tradukas per soniletoj).

Malluma kaj malhela

Neniam en sia traduko Z uzis la vorton malhela, la germana ĉiam iĝas malluma, eĉ en «mallumaj haroj», «mallumaj folioj». Fakte, el la 12 aperoj de malluma en 9 aperoj temas pri malhela. Korektite en ĉi tiu eldono.

(Simile pri mallaŭta, kiu ofte aperas anstataŭ malbrua.)

Ĉiam ankoraŭ kaj Plu

La anglan K1847 ĉiam tradukas per, kaj Zamenhofo plutradukas laŭvorte: «ĉiam ankoraŭ». Min tio ĝenas.

Por mi la angla havas almenaŭ du ne tute identajn daŭro-signifojn:

1. Ankoraŭ (aŭ «ĉiam ankoraŭ»).

2. Plu.

(La angla-esperantaj vortaroj agnoskas nur la 1-an.)

Ekz‑e la frazoj:

But she still appeared at once the lovelier and weaker of the two…

the Doctor, still reposing in his easy chair, … listened to the tune

ĉe Zamenhofo iĝas:

Tamen ĉiam ankoraŭ ŝi ŝajnis pli ĉarma kaj pli malforta ol la dua…

la doktoro, ĉiam ankoraŭ sidante en la apoga seĝo, aŭskultis la kanton

Mi ŝanĝis tiajn (ne ĉiajn!) «ĉiam ankoraŭ» al la pli konvena, pli simpla kaj bonstila «plu»:

Tamen ŝi ŝajnis pli ĉarma kaj pli malforta ol la dua…

la doktoro, sidante en la apoga seĝo, aŭskultis la kanton

En la Zamenhofa traduko «plu» aperas responde al la germana

parolis plu la doktoro ← ←

Plurloke mi korektis mislokitan negon («mi lin plu ne amas» → «mi lin amas» ktp).

La pronomoj

La misuzoj de «ĝi»

La plej ĝena (pro sia ofteco) trajto de la zamenhofa teksto estas la troa kaj misa uzo de «ĝi». Neniu el la 28 aperoj de ĝi(n) en la Fundamenta Ekzercaro prezentas tian eraron.

Iom detale la frulingvaj misuzoj de ĝi estas komentitaj en la kritika eldono de «Georgo Dandin». Tamen menciindas, ke ne ĉiam tiaj neinternaciaj kaj nefundamentaj misuzoj estas ŝuldataj al la kutimo germana, iam ĝi aperas responde al (= tio, tute internacia kaj responda al la Fundamento) — kiel en la jam citita peco: