Лісты

Чуў (казалі), як у выдавецтве праходзіла абмеркаванне рэцэнзіі. Спярша з мяне хацелі зрабіць фальсіфікатара, паз­ней троха суцішыліся. Вельмі шкада, што не пайшла другая рэцэнзія, больш вострая. Вярнуўшыся дамоў, я зрабіў інвентарызацыю сваіх рэцэнзій за апошнія 25 гадоў. Іх сотні. Калі Чапко збіралася абараняць доктарскую, то я напісаў (неафіцыйны) водзыў, паказваючы на ўсё тое, што пазбаўляе яе пра­цу навуковай вартасці. У адказ мяне не ўзялі ў апаненты. Абарона была ў 1966 г. I з таго часу вучоная дама стала пісаць горш.У свой час я напісаў, што кніга галоўнага тапаніміста нічога не вартая, тое ж адносна працы прафесара Раманоўскага. Цяпер праглядзеў свае запісы, знайшоў няскончаную рэцэнзію на кнігу пра Беларусь, што выйшла ў серыі "Савецкі Саюз". У гэтай кнізе напісана, што дзіцячыя гады Купалы прайшлі ў Вязынцы, і што ён гэтай мясцовасці прысвяціў найлепшыя свае творы. Далей напісана, нібы Случ упадае ў Прыпяць з правага боку, і што калі ехаць на поўдзень у Слуцак, то праедзеш праз чыгуначную станцыю Капыль. Рэцэнзія была амаль гатова, але, зважаючы, што рэдактарам гэтага глупства быў віцэ-Лукашоў, адгаварылі. Праўда, скарэй за ўсё, каб і скончыў і падаў, то ў друк бы не трапіла.

Але ёсць і больш свежыя навіны. Археолаг Загарульскі, які даўно капаў Мінскае замчышча, а зараз выпусціў кнігу "Воз­никновение Минска", заве Нямігу Нямізаю. У свой час, гадоў сто назад, розныя даследчыкі таксама пісалі "Немиза", зыходзячы з таго, што "На Немизе головы стелют", але зараз — загадчыку кафедры Беларускага ўніверсітэта! (У свой час Пічэта, калі пачынаў гаварыць па-беларуску, то казаў "мая жонца", але то было даўней). Варта было б каму-небудзь адзначыць гэта, бо мне ўжо ніяк нельга.

Інвентарызуючы архіў, знайшоў рукапіс "Навука ў Самахвалавічах". Калісь на мяне ўсселі: пішы ўспаміны. Я напісаў, як вучыўся ў Самахвалавіцкай двухкласнай школе, і паслаў у "По­лымя" (рэцэнзіі сясцёр былі добрыя). "Полымя" далікатна вярнула. Можа, яму і сапраўды такі матэрыял не падыходзіць. Але, перачытаўшы зараз, думаю, што тэкст мае вартасць, але хто на яго паквапіцца? Хіба "Маладосць"? Памер — каля аркуша (я скараціў) [...].

У РЭДАКЦЫЮ ГАЗЕТЫ "НЕДЕЛЯ"

10 июля 1983 г.

В № 27 за 1983 год "Неделя" напечатала статью Евгения Осетрова о Иване Фёдорове. К этой статье редакция дала вступление, в котором сказано, что Иван Фёдоров является основоположни­ком книгопечатания в России, на Украине и в Белоруссии. В связи с этим приходится напомнить, что Скорина напеча­тал свою первую книгу в 1517 г. (за сорок семь лет до появления "Апостола"); дальнейшая издательская деятельность Скорины продолжилась в Вильне.

Было бы невероятно, если бы Фёдоров не читал хотя бы од­ной из этих книг и тем более невероятно, если бы он не слышал об этом. Почему в таком случае Фёдоров является основопо­ложником книгопечатания в Белоруссии? (Кстати, в статье Осетрова ничего подобного нет.)

Получилась ошибка, о чём редакции следовало бы сообщить своим читателям.

Н. Улащик.

АНАТОЛЮ ГРЫЦКЕВІЧУ

28 верасня 1983 г.

Дарагі Анатоль Пятровіч,

Спачуваю Вам, але згодна з законам прыроды маладыя мамы ня любяць свякрух, а любяць сваіх мамаў. На такі выпадак трэба было б мець кватэру хаця б на чатыры пакоі!!!

Адносна рэцэнзіі на "Беларусь" мне званілі з Мінску, і я даў згоду, але, відаць, ня надта разумна сказаў, што рэцэнзія будзе адмоўная. Размова была больш за тыдзень назад, а рукапісу няма. Калі яго прысылалі ў Інстытут першыя два разы, то мне нічога не казалі, і я думаю, што пра гэта была папярэдняя дамоўленасць з Мінска. Апошні раз, калі адкрывалася абмеркаванне, мне прыслалі, але ішоў том летапісаў і я прачытаў толькі самы пачатак, прычым раздзелы гістарыяграфія і крыніцы мне здаліся нават ня ўбогімі, а зусім нічога ня вартымі. Затым (як скрозь зараз ва ўсіх мінскіх працах) рухаючаю сілаю гісторыі робіцца праваслаўны бог.

Я тады сказаў усё гэта вельмі коратка, [але калі] і зараз, як прышлюць, скажу ўсё, што думаю, — гэта ж ня пойдзе ў друк і ня будзе каму тармазіць.

Дома ў мяне няскладна: Н.М. ляжыць. Была ў бальніцы, а цяпер дома. Раз на тыдзень прыходзіць жанчына, памагае сын, але ў асноўным гэта мой клопат, і таму на сябе застаецца мала што. Нават калі быў больш-менш вольны ад дамовых клопатаў, працаваць мог мала, а зараз яшчэ менш. У свой час, калі здаваў у друк "Очерки", адрэзаў проста з канца 100 старонак, каб улезці ў належны памер. Зараз дарабляю яго і думаю зрабіць кнігу аркушоў на 10-12, працяг "Очерков". Пісаць ёсць пра што ("Белоруссия в эпоху феодализма", "Русско-белорусские связи", Статуты і г.д.). Між іншым, толькі зараз вычытаў у прадмове да 1 тома, што Русь у XII ст. прыгняталі татары і немцы (Капыскі). Навіна!

Вам такі пара сканчаць. Надта ўсё зацягнулася.

Улашчык

Пак ад "Навукі" атрымаў. Другі Ваш ліст таксама. Нестае крыніц.

ГЕНАДЗЮ КІСЯЛЁВУ

17 кастрычніка 1983 г.

Генадзь Васільевіч.