Маска чырвонае смерці

Не прашу я збавення ў долі,
Хай ламае, і крышыць, і гне,
Тваё добрае сэрца ніколі
Не судзіла сурова мяне.
I той боль, што мяне агартае,
Ты гатова дзяліць папалам.
За спагаду тваю, дарагая,
Я табе сваю вернасць аддам.

Калі часам усмешка прыроды
Праганяла з душы маёй змрок,
Гэта, мабыць, таму, што заўсёды
Ты мне зоркай свяціла здалёк.
I калі акіянскія хвалі
Уздымаліся аж да нябёс,
Мо таму яны так бушавалі,
Што з табой разлучыў мяне лёс.

Хоць надзеі мае і разбіты,
Патанулі ў прадонні жыцця,
Хоць мой дух чорным смуткам спавіты,
Я не стану рабом пачуцця.
Самых лютых пакут не баюся,
Яны сіл прыдадуць удвая.
Да цябе ў сваіх марах імкнуся,
Яснавокая зорка мая.

Ты мяне не пакінула ў горы,
Абышла ты людскі нагавор,
Не схіляла да нізкай пакоры,
Не сказала мне слова ў дакор.
Яны ж брудам мяне аблівалі,
Абміналі, скрывіўшы раты,
I калі баязліўцы маўчалі,
За мяне заступілася ты.

Але я не кляну іх за гэта:
Распраўляцца так лёгка з адным!
Хто не ўмее згаджацца са светам,
Таму лепей не звязвацца з ім.
За памылку мяне пакаралі:
Хіба можна так жорстка караць?
Яны ўсё ад мяне адабралі,
Не ўдалося цябе адабраць.

Можа, згубнай мне будзе дарога,
Хай нядоля цябе не кране!
Між руін і асколкаў былога
Ты адна засталася ў мяне.
У пясках б'е крыніца жывая,
Ля крыніцы той — пальмавы гай,
Там самотная птушка спявае
Пра цябе, пра пакінуты край [¹¹⁴].

Хаця памер гэтага верша — адзін з самых складаных, дадаць сюды што-небудзь у плане тэхнічнага выканання наўрад ці мажліва. Ніколі больш высакародная тэма не заклікала да працы пяро паэта. Ідэя верша ўзвышае душу і палягае ў тым, што ніводны чалавек не мае права жаліцца на лёс, калі ў час нягодаў яго падтрымлівае нязменнае каханне жанчыны.

З Алфрэда Тэнісана* — хаця я з усёй шчырасцю лічу яго найвысакароднейшым паэтам сярод усіх, што калі-небудзь жылі ў свеце, — я паспею прачытаць толькі вельмі кароткі ўрывак. Я называю і лічу яго найвысакароднейшым сярод паэтаў не таму, што ўражанне, якое ён стварае, заўсёды надзвычай глыбокае, і не таму, што паэтычнае хваляванне, якое ён узбуджае, заўсёды вельмі моцнае, а таму, што яно заўсёды найбольш тонкае, іншымі словамі, найбольш узвышанае і чыстае. Няма паэта менш зямнога, менш звязанага з зямлёй. Урывак, які я збіраюся вам прачытаць, узяты з ягонай апошняй вялікай паэмы «Прынцэса»:

Не ведаю, у чым прычына слёз,
Якія боскі нарадзіў адчай, —
Народжаныя ў сэрцы, льюць з вачэй,
Калі гляджу на зжоўклыя лугі
I думаю пра дні, што ўжо сышлі.

Яны святлей за сонечны прамень
На ветразі, што любых нам вярнуў,
Журботней за прамень, што асвяціў
Сяброў, якія тонуць з караблём;
Святло й журбота — дні, што ўжо сышлі.

Журбота й цуд — як летняю зарой
У час канання чуеш птушак спеў
I бачыш перад смерцю, як акно
У яркі ператворыцца квадрат;
Цуд і журбота — дні, што ўжо сышлі.

Цяпло, што мёртвым вуснам аддаем,
I слодыч — бы ў фантазіях сваіх
Цалуем тых, хто не належыць нам,
I першага кахання глыбіня...
Смерць у жыцці — вось дні, што ўжо сышлі.