Мядовы год

— Але ж гэта не выхад. Трэба, каб уся зямля добра даглядалася.

— Трэба… Вядома, трэба. А ты ведаеш, колькі ў калгасе гэтых «трэба». Вось у нас ні ў адной брыгадзе няма дзіцячых садоў, толькі ў цэнтры. Яны трэба? Трэба. А за сена ты не вельмі перажывай. Яшчэ ні ў аднаго калгасніка карова не здохла з голаду. I не здохне. Што за людзей ты так, то гэта нядрэнна, але і пра калгас думай, пра яго эканоміку. Будзе ў нас моцная эканоміка, будзе і людзям нашым добра.

— Ясна, Назаравіч. Але ж на сходзе прагаласавалі за планы.

— I ўсё ж пачакай, нічога не рабі. Збяром праўленне…

7

Кожны дзень з раніцы Кастусь ездзіў у поле. I не толькі, каб паглядзець, як дзе што ўзыходзіць, а проста пабыць у полі, пастаяць каля маладое руні, паслухаць, як недзе далёка туркоча трактар і глухне за ляском. I кругом цішыня, і нікога не відаць нідзе.

Сёння ж Кастусь убачыў людзей: уся вёска была на сваіх планах. Вазілі гной, а дзе і аралі. Як валуны, ляжалі мяшкі з бульбай-сеянкай.

Кастусь вярнуўся ў вёску, завёў на канюшню жарабка і заспяшаўся дамоў. Ён хацеў у гэтыя два-тры дні, калі ў брыгадзе стала меней работы, пабыць з Лінай. Вясна выдалася цёплая, але без дажджоў. Спяшылі пасеяць усё, пакуль не перасохне зямля. Ліна можа і крыўдавала на мужа, але нічым не выдавала сваю крыўду. Сёння з ёй можна будзе ці ў лес схадзіць, ці, можа, у райцэнтр з’ездзіць: хай там сабе што купіць.

Маці з Лінай у двары перабіралі бульбу. Маці выносіла яе кошыкам з пограба, сыпала на зямлю. Ліна, седзячы на табурэце, перабірала. Сеянку ссыпалі ў мяшок, а мяккую і сапсаваную насілі ў сенцы.

— А я, думаю, перабяру, а то калі будзем сеяць, дык потым усё не схопіш. А можа і заўтра возьмем каня? — гаварыла Ульяна.

— Ды возьмем,— не вельмі весела адказаў Кастусь. Ён і забыўся, што ў маці ёсць план, што і ім трэба садзіць бульбу.

— А то, можа, веснічкі прыладзіў бы, а то ўвосень як адваліліся, так і ляжаць. Там слупок падгніў…

Кастусь захапіўся работай і ўжо не шкадаваў, што нікуды не схадзіў з Лінай. Ён знайшоў і абчасаў слупок і цяпер долатам выдзёўбваў шчыліны.

На вуліцы прасігналіла «Волга». Раз, другі. Кастусь выйшаў з два-ра. Кулагін сядзеў у машыне і нават не кіўнуў галавой на прывітанне.

— Ты што, сяўбу закончыў? — стрымана спытаў старшыня, але адчувалася, што ў сярэдзіне ў яго ўсё кіпіць.

— Яшчэ не закончылі.

— Я лічыў, што ты разумны хлопец, а ты проста анархіст. Для цябе, выходзіць, не існуе ні старшыні, ні праўлення.

— Я ж гаварыў вам, што людзі…

— Глядзі, які дэмакрат! А што людзі скажуць, калі прышлю вось трактар ды пераару ўсе планы? Што яны табе скажуць? I прыйдзецца. А што мне рабіць? Ну, добра. Пагаворым на праўленні. Сёння каб у шэсць быў у канторы.

— Ну што? — спыталася Ліна.

— Выклікаюць на праўленне.

— Чаго гэта? — насцярожылася маці.

— Відаць, прагоняць з работы,— усміхнуўся Кастусь.

— Ура! — запляскала ў далоні Ліна і заскакала на адной назе.

Кастусю раптам стала крыўдна. I не таму, што яго прагоняць з пасады, а таму, што так радуецца жонка.

«Хаця б не пры маці»,— падумаў Кастусь, але нічога не сказаў.

Ульяна выйшла на вуліцу, убачыла, што ля старшынёвага двара стаіць «Волга», пакіравала да яе. Заглянула ў машыну. Там, разлёгшыся на пярэднім сядзенні, вытыркнуўшы адну нагу ў акно дзверцаў, спаў шафёр. На грудзях яго ляжала раскрытая кніга. Ульяна зайшла ў хату. На кухні Кацярына Філатаўна мыла посуд.

— Добры дзень табе, Кацярынка! — павіталася Ульяна.— А твой дзе?

— Ой, маўчы…— шэптам сказала Кацярына Філатаўна.— Гэта ж як прыехаў, дык і не абедаў. Лёг на канапе, так і ляжыць. За тыя планы ўсё злуе яшчэ. Палажыў зусім здароўе ў калгасе.

— А я ж гэта хацела з ім пагаварыць, Кацярынка.

— Толькі не цяпер, Ульяначка.

— Хто там прыйшоў? — пачуўся голас Кулагіна.

— Ды вось Ульяна да цябе,— адказала жонка.

— Зайдзі, Ульяна! — паклікаў старшыня.— Садзіся, расказвай, што там у цябе?

— Няма чаго расказваць. Сын мой, гэты свавольнік… Ты яму даруй ужо, Назаравіч. Бачу, ён вельмі за работу перажывае.

— Перажывае? А яна?

— Яна яго цягне да сябе, але ж адна нікуды не паедзе. А хай бы яны тут і жылі. А то як мне, старой? У яго душа да работы ляжыць, бо каб не ляжала, то ён даўно паехаў бы. А то ж стараецца. Дык я вас прашу, Назаравіч. А калі прагоніце, то паедзе…

— Эх, Ульяна, Ульяна! — уздыхнуў Кулагін.— Каб я ўпэўнены быў, што ён не паедзе… Я табе шчыра скажу — другога брыгадзіра мне і не трэба.

— Я сама ўжо ўсяляк стараюся. I ёй рабіць нічога не загадваю: сядзі, чытай, вучыся. Яна, канечне, думае пра свой горад. Але без яго не паедзе. Бачу па ёй. Яны ж, як тыя галубкі. Як ён толькі позна дзе забавіцца, дык яна месца сабе не знаходзіць.

— Добра, Ульяна. Паспрабуем. А раптам мы з табой пераможам яе? Га?

— Вы толькі сыну не прагаварыцеся, што я прыходзіла, то яшчэ пакрыўдзіцца,— папрасіла старая.

— Добра, Ульяна, добра.

8