Нататкі пра Шэрлака Холмса (зборнік)

Пакуль ён гаварыў, мы сягнулі вуліцы Пэл-Мэл, увайшоўшы на яе з боку парка Сэнт-Джэймс. Холмс спыніўся каля дзвярэй проста побач з Карлтан-хаўс і, нагадаўшы мне, што трэба маўчаць, зайшоў у хол. За шкляной перагародкай я краем вока згледзеў вялікую раскошную залу, дзе сядзела ўнушальная колькасць мужчын з газетамі, кожны ў сваім закутку. Холмс кіўнуў у бок невялікага кабінета з вокнамі на Пэл-Мэл і, пакінуўшы мяне на хвіліну, вярнуўся з джэнтльменам, які, несумненна, і быў яго братам.

Майкрафт Холмс быў вышэйшы і таўсцейшы за брата: цела зусім рыхлае, але твар, хоць і масіўны, меў тыя ж рэзкія рысы, якімі вылучаўся Шэрлак. Яго незвычайныя вадзяніста-шэрыя вочы запаміналіся адсутным, накіраваным углыб сябе позіркам, які я заўважаў у Шэрлака, толькі калі той выходзіў на пік сваіх здольнасцяў.

– Рады пазнаёміцца з вамі, сэр, – сказаў Майкрафт, падаючы мне шырокую тлустую далонь, падобную да ласта цюленя. – Я ўсюды чую пра Шэрлака з часу, калі вы сталі яго хранікёрам. Дарэчы, Шэрлак, я чакаў цябе на мінулым тыдні, каб параіцца наконт той справы ў Мэнархаўс. Я ўжо думаў, ты не даў рады.

– Чаму ж, я знайшоў адгадку, – сказаў мой сябар, пасміхаючыся.

– Гэта, безумоўна, быў Адамс?

– Так, Адамс.

– Я ведаў з самага пачатку.

Браты прыселі каля панарамнага акна ў эркеры.

– Найзручнейшае месца для таго, хто хоча вывучыць чалавецтва, – сказаў Майкрафт. – Глядзі, якія фактурныя тыпы! Напрыклад, гэтыя двое, што набліжаюцца да нас.

– Більярдны маркёр і яго таварыш?

– Менавіта. Што скажаш пра другога?

Два мінакі спыніліся насупраць акна. Кішэня паліто, выпацканая крэйдай, была адзінай прыкметай більярду, якую я здолеў згледзець на адным з іх. Другі быў дробны цёмнавалосы хлопец. Капялюш у яго з’ехаў на патыліцу, а да грудзей ён прыціскаў нейкія пакункі.

– Мяркую, былы салдат, – сказаў Шэрлак.

– І толькі нядаўна ў адстаўцы, – дадаў яго брат.

– Наколькі я бачу, служыў у Індыі.

– Унтэр-афіцэр.

– Думаю, артылерыя, – сказаў Шэрлак.

– І ўдавец.

– Але мае дзіця.

– Дзяцей, мой хлопча, дзяцей.

– Ды ну, – сказаў я смеючыся, – гэта ўжо перабор.

– Безумоўна, – адказаў Холмс, – няцяжка здагадацца, што чалавек з такім уладным тварам і такі загарэлы – вайсковец, прычым не просты салдат, і што ён толькі з Індыі.

– А пра тое, што ён нядаўна пакінуў службу, гавораць паходныя боты, якія пакуль не стапталіся, – зацеміў Майкрафт.

– Хада не кавалерыйская, але шлем насіў набакір – на адным баку шчака святлейшая. Сапёрам быць не дазваляе вага. Значыць, артылерыя.

– Ён носіць жалобу, а значыць, нядаўна страціў блізкага чалавека. Сам ходзіць па пакупкі – значыць, жонку. Ён купіў дзіцячыя рэчы, як вы бачыце. Бразготка паказвае на немаўля. Жонка, магчыма, памерла падчас родаў. А тое, што ён сціскае пад пахай кнігу з карцінкамі, кажа, што трэба падбаць пра яшчэ адно дзіця.

Я пачаў разумець, што меў на ўвазе мой сябар, калі казаў, што братавы здольнасці пераўзыходзяць нават ягоныя ўласныя. Шэрлак паглядзеў на мяне і ўсміхнуўся. Майкрафт узяў панюшку тытуню з чарапахавай табакеркі і змёў драбкі з лацкана пінжака вялікай насоўкай з чырвонага ядвабу.

– Дарэчы, Шэрлак, – сказаў ён, – маю нешта, што будзе табе вельмі па сэрцы – надзвычай небанальная справа, з якой да мяне звярнуліся. Мне было ляніва займацца ёю, я зрабіў усяго пару крокаў, але яна дала мне прыемную магчымасць напружыць звіліны. Калі табе цікава паслухаць падрабязней…

– Дарагі Майкрафт, мне вельмі цікава!

Брат Шэрлака накрэмзаў цыдулку на аркушыку з нататніка і, пазваніўшы, уручыў яе афіцыянту.

– Я запрасіў містэра Меласа зазірнуць да нас, – сказаў Майкрафт. – Ён наймае пакоі паверхам вышэй. Мы крыху знаёмыя, таму ён прыйшоў да мяне са сваёй праблемай. Містэр Мелас – грэк па паходжанні, наколькі я разумею, і выбітны лінгвіст. Зарабляе часткова перакладамі ў судзе, часткова – як гід для заможных гасцей з Усходу, якія спыняюцца ў гатэлях на Нартумберлэндавеню. Думаю, будзе лепей, калі ён сам раскажа сваю гісторыю.

Праз некалькі хвілінаў да нас далучыўся невысокі таўставаты джэнтльмен, чые аліўкавая скура і чорныя, як смала, валасы, казалі пра паўднёвае паходжанне, хоць размаўляў ён як адукаваны англічанін. Ён энергічна паціснуў руку Шэрлаку Холмсу, і вочы яго заблішчэлі, калі ён пачуў, што яго выслухае спецыяліст.

– Падазраю, паліцыя не ўспрымае мяне ўсур’ёз, – крыху пакрыўджана сказаў ён. – Яны ніколі не чулі пра нешта такое, таму мяркуюць, што гэта немагчыма ў прынцыпе. Але я ведаю сябе і не супакоюся, пакуль не дазнаюся, што сталася з тым бедаком, якому заляпілі твар пластырам.

– Уважліва слухаю, – сказаў Холмс.

– Сёння вечар серады, – сказаў містэр Мелас. – Значыць, гэта здарылася вечарам у панядзелак, усяго два дні таму. Я перакладчык, мой сусед, мабыць, сказаў вам пра гэта. Я перакладаю з усіх моваў – ці амаль з усіх, але паколькі грэк па нараджэнні і маю грэцкае імя, больш за ўсё працую з грэцкай мовай. Шмат гадоў я быў галоўным грэцкім перакладчыкам у Лондане, маё імя добра ведаюць у гатэлях.