Радавыя

Бушцец. Не збярэш, дурненькая… Табе не Адуванчык, а такі, як я, патрэбны… Я цябе зразумею. У нас з табой вайна… Адна на дваіх. А ён нецалаваны, Лідка… Яго жанчыны там… падрастаюць. Яго ўсё там. За Перамогай…

Ліда. А дзе маё?

Бушцец. А тваё тут… у акопах. І ты ў іх застанешся назаўжды! Вайна нас з табой ніколі не адпусціць… Ты гэта разумееш? Кветачкі, месяц над рэчкай, салодкі салоўка — гэта прайшло міма…

Чутны грымоты навальніцы.

Таму, каля каго рваліся снарады, вясновая навальніца да самай смерці артналётам здавацца будзе… Мы з табой, Лідка, усё паклалі для Перамогі… І жыццё сваё. І душы. Ты дзіця хочаш?

Ліда. Я жанчына…

Бушцец. А я не хачу! Нікога пасля сябе не хачу пакідаць! Якія дзеці ў мяне могуць нарадзіцца? Не хачу, каб і яны раслі дзеля такога…

Ліда. Гэта вайна апошняя…

Бушцец. Ага. Залечаць раны, забудуць мёртвых… І зноў пачнуць… Праўда, нам з табой гэта ўжо не страшна. Я да вайны крыві баяўся… А цяпер у рукапашных баюся прамахнуцца, ударыць не трапна. Так вось пад левую лапатку — рраз! Ты ведаеш, мне гэта падабаецца… А кроў… Забыўся, якая яна… У сне бачу ружовую… Як віно… Адуванчыка я зараз паклічу…

Ліда (падышла да яго, нечакана прытулілася). Сярожа…

Бушцец (зразумеў, што гэта ласка не жанчыны). Вось гэтага не трэба!

Ліда. Спыні сваю душу, Сярожа…

Чутны грымоты навальніцы.

Бушцец. Дождж будзе?

Ліда. Будзе…

Бушцец. Спыні дождж, Ліда…

Ліда. Сярожа…

Бушцец. Пусці!

Пайшоў. Ліда прысела на друз. Слухае грымоты. Праходзіць Салянік.

Салянік. Чаму ты, Лідка, не спіш?

Ліда. Пагадай мне, дзядзька Мацвей…

Салянік. Я не ўмею…

Ліда. А калі ў бога не верыш, маліцца можна?

Салянік. Можна. Хто-небудзь пачуе…

Ліда. Я буду жыць, дзядзька?

Салянік. Захочаш — будзеш… Ідзі спаць.

Адыходзіць. З глыбіні Бушцец цягне за руку Адуванчыка. Той упіраецца.

Адуванчык. Пусці, я табе сказаў!

Бушцец. Давай, давай…

Адуванчык. Што табе трэба, Мазепа дурны?!

Бушцец (падвёў яго да Ліды). От! Цёпленькі… Акурат для сугрэву — з пасцелі падняў…

Хацеў яшчэ нешта сказаць, але не сказаў. Павярнуўся і хутка пайшоў. Ліда глядзіць на Адуванчыка. Той на яе.

Адуванчык. Ну што?

Ліда. Сядай, я табе павязку змяню…

Адуванчык. Дык ты ж у дзень мяняла…

Ліда. Яшчэ змяню… Але калі ты хочаш спаць — ідзі спі…

Адуванчык. Спаць не хачу… Мяняй…

Сядае. Ліда пачынае разбінтоўваць яму галаву.

Ліда. Кроў прысохла… Не баліць?

Адуванчык. Не…

Ліда. Лёнька, чаму цябе Адуванчыкам завуць?

Адуванчык. Мішка Гальчанскі празваў… Калі ў роту прыйшоў, у мяне з гэтага боку валасы саўсім не раслі… Ён засмяяўся і кажа: «Зірніце — Адуванчык!» Так і завуць… Мішку забіла, а мяне завуць…

Ліда. Хочаш шакаладу? Еш, ты ж любіш салодкае…

Адуванчык есць. Ліда пяшчотна разбінтоўвае.

Адуванчык. А адкуль у цябе шакалад?

Ліда. Лётчыкі падарылі…

Адуванчык (аддае). Не хачу!

Ліда. Ну што ты, дурненькі?.. У мяне толькі з табой душа жыць пачала… Не думай нічога…

Адуванчык. Я не думаю…

Ліда. Я ні ў чым не вінаватая: ні перад табой, ні перад сабой… Але ты ўсё адно даруй мне…

Адуванчык. Не трэба, Ліда…

Ліда. Табе што-небудзь гаварылі пра мяне?

Адуванчык. Я не слухаў…

Ліда. Ведаеш, бацька, адыходзячы на фронт, сказаў маці: «Даруй мне… калі я загіну… Я табе дарую, калі не дачакаешся». І ты мне, Лёнька, даруй…

Адуванчык. За што?

Ліда. Не ведаю, але даруй… Я цябе не дачакалася… Чатыры гады полымя, кроў, смерць побач… кожны дзень. Мне схавацца за каго-небудзь хацелася… я і хавалася… А потым баяцца перастала… Нават клікала не адзін раз… З вашага аддзялення хлопец такі чарнявы, на цыгана падобны, з ранай у жывот… Як яго?

Адуванчык. Варонін…

Ліда. Як звалі?

Адуванчык. Не ведаю… Ён з папаўнення… Малады…