Радавыя

Ліда. Малады… Усміхаецца, а слёзы з вачэй… Сястрычка, я не плачу, гэта мне пяском у вочы ад выбуху… Дай вады, кажа, усё адно ж горай не будзе… Губы кусае, крычаць саромеецца… Я ад палаткі адышлася, на калені стала і… прашу… Смерці прашу: забяры яго, прашу, зрабі ласку, забяры… Вяртаюся — ён ужо сцішыўся… Толькі ўсмешка засталася… І вочы на сонца глядзяць. Гэта ж жудасць! Смерці маліцца… Яе ж праклінаць трэба… (Паўза.) Са мной нешта сталася, Лёнька, калі я сустрэлася з табой… Па начах у сне чую: плача нехта… Так тоненька, жаласліва ўсхліпвае… Я не вушамі, я сэрцам гэта чую… Ведаеш, хто гэта? Мае ненароджаныя дзеці плачуць… Да святла просяцца… Баюся, што пасля ўсяго гэтага я нарадзіць не змагу… Жыць застаецца мала — трэба яшчэ выжыць… Толькі б выжыць… Толькі б выжыць…

Яркая бледна-блакітная бліскавіца шуганула з неба. І ўслед за ёй траскучы ўдар грому. Адуванчык упаў на калені і нервова прытуліўся тварам да Ліды. Тая моцна прыціснула яго да сябе.

Што ты, што ты, дурненькі… Гэта ж не снарад… Гэта навальніца.

Адуванчык. Я снарадаў не баюся… Я перуна баюся…

Ліда. Чаго?

Адуванчык. Ён перад вайной да нас у хату залятаў… Такі белы мячык. Акно было адчынена, ён і прыплыў… Мы вячэралі — ён над сталом і павіс… Маці схапіла чыгунок дый накрыла яго. Як чахнула перад самым носам! Я потым месяц заікам быў… Бацька кажа: нешта нядобрае будзе… Угадаў: праз месяц вайна пачалася. А мяне з таго часу, як навальніца надыходзіць, — трэсці пачынае. Снарады побач вухкаюць — не страшна, толькі рот раскрываю, а то вушам балюча, а як навальніца — гатовы пад зямлю залезці…

Ліда. Гэта пройдзе… У цябе хоць хто-небудзь застаўся?

Адуванчык. Бацька, можа, жывы, яго на вайну забралі… А так нікога… І вёскі няма. І суседзяў. Палілі нас…

Ліда. Усё хутка скончыцца… І будзе ціха-ціха на зямлі… І я буду тваёй сястрой… І маці… Гэтаму я навучылася за вайну. Мы паедзем куды-небудзь далёка, дзе няма папялішчаў і руін, дзе шмат-шмат цішыні… Дзе журчыць чыстая рэчка… І будзем успамінаць толькі наша дзяцінства, нашых мам, школу, як нас прымалі ў піянеры… І ніколі-ніколі не ўспомнім вайну… А калі надыдзе навальніца — я заспяваю, і ты не пачуеш, як неба разрываюць грымоты... І пярун ужо не будзе прадвеснікам бяды…

Абдымае яго, плача.

Адуванчык. Не трэба, Ліда… Не плач.

Ліда. Гэта не слёзы, Лёнька… Гэта душа мая смяецца…

З’яўляецца Жанчына з дзіцем на руках.

Адуванчык. Пачакай, Ліда… Нехта глядзіць на нас…

Ліда. Усе спяць.

Адуванчык. Глядзіць!

З неба на зямлю абрынуўся ласкавы веснавы дождж.

Зацямненне.

Гэткія ж самыя руіны. Вельмі падобныя на першыя. Магчыма, гэта быў музей ці палац які-небудзь. Паўзмрок. Успыхваюць крывавыя бліскавіцы, выбухі. Так падобна ўсё гэта на навальніцу, ды гэта не навальніца. Гэта бой. Прарэзліва енчаць міны, захліпваюцца ад злосці аўтаматы, цінькаюць кулі. У будынак урываюцца байцы. Дзерваед на сярэдзіне схапіўся з некім, пакаціўся па друзу. Цяжкое дыханне, глухія гукі ўдараў. Падбягае Бушцец.

Бушцец. Галаву! Адвярні галаву, партызан!!! Пусці яго, суку!

Кароткі ўзмах корціка, хрыпаты стогн.

Цэлы?! Бяры аўтамат…

Дугін. Дзед! Вазьмі левае акно! Малы, прыкрывай яго!

Адуванчык. Ад каго тут прыкрываць? (Кідаецца да пралому.)

Дугін. Куды лезеш, маць тваю?!

Адуванчык. Што табе мая маці?!

Дугін. Біце доўгімі чэргамі, прыціскайце іх да зямлі! Зараз назад палезуць! Астатнія па аднаму за мной!

Дугін, Бушцец і Салянік па чарзе знікаюць у праломе. Дзерваед становіцца ля акна. Адуванчык падбягае.

Дзерваед. Куды?! Глядзі ззаду!

Адуванчык. Ідзі ты к чорту! Ззаду нікога няма!

Дзерваед. Не лезь!

Страляе. Недзе зусім блізка прашыпела зялёная ракета. Страляніна паступова заціхае.

Здаецца, замацаваліся… Дзякуй богу… (Паклаў аўтамат на падаконнік, стомлена прытуліўся да сцяны.) Хадзі, Лёнька, закурым…

Адуванчык (пакрыўджана). Сам куры…

Дзерваед. Чаго ты?