Перад спектаклем музейшчыца - дабрадушная тостая цётка акулярах - прачытала нам невялчкую лекцыю. Паны Крушнявецкя паны Кунцэвчы, паведамла яна, спакон вяко варагавал, зусм як Мантэк Капулец, нават падчас пастання Калноскага стаял па розныя бак барыкады - Кунцэвчы был за Цара-Бацюшку, а Крушнявецкя за пастанца. Пасля разгрому пастання амаль усх Крушнявецкх саслал Сбр, род хн згас. Аднак у рэшце рэшт Кунцэвчы Крушнявецкя памрылся, васемнаццацгадовая Ядвся, апошняя з Крушнявецкх, пабралася шлюбам з панам Кунцэвчам, каханне х было прэкраснае, як у Рамеа Джульеты, шкада тольк, што нядогае.
Падчас гэтай лекцы Альгерд Алегавч неяк дзна чмыха, тузася, цёр пальцам пераноссе, я глядзела на яго думала - зараз ён будзе сварыцца. Ён напраду пача сварыцца. Гсторык абурана размахва рукам зрушана гавары, што парановаць Ядвсю Славамра Кунцэвча з Рамеа Джульетай проста блюзнерства, някага кахання там не было быць не магло! вогуле Кунцэвчы нават падноска Крушнявецкх не вартыя, бо цяжкую часну Крушнявецкя захавал гонар адданасць Радзме, а Кунцэвч-Стары лза боты генерал-губернатару, слася перад м клмам нават, паводле чутак, адда яму наложнцы сваю адзную пляменнцу, а пасля задушэння пастання Кунцэвч-Стары папросту абрабава Крушнявецкх, прылашчышы сю х маёмасць. А няшчасная Ядвся пайшла за Славамра Кунцэвча змушана, бо накш яна бы сканала галечы, не дзва, што незабаве яна скончыла жыццё цёмных водах Овельк - кал тольк гэта не было забойствам...
Музейшчыца з Альгердам Алегавчам не спрачалася. Выслухашы ягоны зрушаны маналог, яна прыязна смхнулася сказала памяркона:
-- Ну што тут скажаш, Альгерд Алегавч. Гсторыя гэта такая рэч, кольк гсторыка, стольк меркавання. Дзец, хадзем глядзець батлейку!
Батлейка мяне разла, бо там прысутнча нхто ншы, як пан Нчыпар. Яго драляная лялька. Батлейкавы пан Нчыпар выгляда рыхт у рыхт так, якм я бачыла яго тады, ля Чортава Моста -- чырвоным жупане ботах, смуглявы, чарнявы, з фарсстай бародкай хтравата прымружаным вочкам. У той батлейцы пан Нчыпар з'явся тольк аднойчы - у палацы Цара рада. прамов ён адну тольк фразу: 'А ц чу ты, пане радзе, што людз кажуць? Кажуць людз, што ты больш не цар, бо Бетлееме новы цар нарадзся!'. Сказашы гэта, пан Нчыпар знк, а сё астатняе зраб ужо сам Цар рад - пача мтусцца, сварыцца, клкаць жанера ды нажы вастрыць.
Пасля спектакля Альгерд Алегавч патлумачы нам, што Нчыпарам, альбо Анцыпарам нашыя продк звал нячысцка, як лчыся самым галоным чортам начальнкам Апраметнай. А лялька батлейкавага Цара рада -- лысаваты тастун у турэцкм халаце пантофлях з загнутым насам -- яляе сабой карыкатурны партрэт Кунцэвча-Старога, як, паводле мясцовых падання, знася з чортам, ягоны нашчадак, пан Славамр Кунцэвч, быццам бы таксама. У гэтым, уласна кажучы, заключаецца нкальнасць крушнявецкай батлейк, якая, безумона, вартая таго, каб быць унесенай у спс мжнароднай культурнай спадчыны, чаго ён, Альгерд Алегавч, будзе дамагацца асабста...
З усяго гэтага я, дзячынка-першакласнца, зрабла адзную магчымую выснову. Там, пад Чортавым Мостам, я сустрэла Начальнка Апраметнай, з якм сябрава калсьц пан Славамр Кунцэвч.
-----------------------
Частка II
9. Гараж нумар нуль
Каб патрапць да сабе двор, пятнаццацгадовы Стась мус прайсц цераз 'гаражы' - вузкую догую заасфальтаваную пляцоку пасярод быльняговай пустк. З аднаго боку пляцок цягнуся глух бетонны плот, размаляваны графц, а з другога ляплся рознакалберныя гаражы-'ракак' з нумарам. Ставць х тут пачал яшчэ дзевяностыя, а апошняя ракака з'явлася жо на Стасевай памяц - прысадзсты, збты з блях ангарчык пад нумарам 'нуль'. Гараж нумар нуль*. Стая ён тут у парушэнне правл, па-за межам пляцок, пранумараваны бы таксама не па правлах - Стась, прынамс, ндзе больш не страча будынка пад нумарам 'нуль'. Пэна, ягоны ладальнк, адстаны вайсковец, ме нейкя прывле, што дазвалял яму будаваць гаражы дзе загодна нумараваць х, як яму здумаецца. Адстанка таго Стась памята смутна. Ён жы у суседнм двары, трыма у гаражы сн Масквч ме двух сыно, адзн з якх падарвася на нямецкм снарадзе часо Вялкай Айчыннай. Кал Стасю было гадо адзнаццаць, адстанк загну, разбся на машыне, сутыкнушыся з фурай на Чортавым мосце. Гараж Нумар Нуль дог час стая пусты, а потым яго аблюбавал Захар з Ж'ыхарам.