Соль жыцця

Дуброва. Пустэльны куток Беларусі.
Уздрыгвае лісце на белай бярозе.
Тугу і самоту выстуквае бусел,
Гаворыць на мове сваёй у трывозе.

Ноч. Хаты сляпымі, як цемра, вачамі
Глядзяць у прастор, што не мае і краю,
I хлопцы з лясоў, нібы цені, часамі
Таемна прыходзяць, таемна знікаюць.

...Сядзіць у куточку на лаўцы бабуля.
Лучына даўно ўжо сатлела і згасла.
I ціха, — каб немцы, крый божа, не чулі, —
У бойцы употайкі б’е яна масла.

А Галя ляжыць. Ёй не спіцца, не спіцца,
Гарыць яе цела, а вочы — у скрусе.
Спаўзла яна з ложка і падае ніцма
Прад бабкай старою:
                                — Баюся, баюся!

О добрая бабка, скажу табе сёння
Усю праўду. Ты-ж толькі нікому ні слова! —
Спужалася баба:
                         — Што кажаш ты, доня?
Ты трызніш, дзяўчынка.
                                   Ды ты нездарова! —

А Галя ў пакуце разгублена шэпча,
I літасці просяць засмяглыя вусны.
Яе абнімае старая за плечы:
— Ну што-ж ты трапечаш? —
                                   — Баюся, баюся...

Скажу я ўсю праўду. Дзяўчынка я з гета. —
I слёзы ў вялізных вачах задрыжэлі:
— Баюся, дазнаецца немец пра гэта,
Баюся, каб немец мяне не застрэліў.

А бабка пяшчотна яе прытуліла
I гладзіць, як маці, малую дзяўчынку.
— Хай згінуць фашысты — нячыстая сіла!
Не бойся. Я ў горы цябе не пакіну.

***

Сяло ў Беларусі — Дуброва.
На полі — духмянае лета.
Там пасвіць, пільнуе каровы
Дзяўчынка маленькая з гета.

Спалох і самота над краем,
Разбураны ён ад напасці,
Няўжо, Беларусь дарагая,
Тваё зацямнілася шчасце?

Дзяўчынку-ж усе палюбілі!
Скарынку апошнюю з ёю
Вясковыя людзі дзялілі,
Бо ў сэрцы — сумленне святое.

Яно ў барацьбе, ў небяспеках
Сагрэе нязгасным праменнем,
Яно зберажэ чалавека.
Яно прынясе вызваленне.

II

Наследвала Дзіна дзядулевы вочы,
А воблік пазычыла ў мамы:
Як тая,
I плаўна, і лёганька крочыць
I ўсмешкаю свеціць таксама.

Яе хараство яшчэ покуль схавана,
I толькі ў вачах яно ўсходзіць.
Як сонца, закрытае ўранні туманам,
Да Дзіны юнацтва прыходзіць.

Радзіма з калыскі яе гадавала.
Рукою дзявочаю, чыстай.
Рукою, што кволыя краскі збірала,—
Сама задушыла-б фашыста!

Прыйшоў снегавою парой і пагнаў ён
На вісельню дзеда.
                             А Дзіна
Да шыбы прыпала і ўслых застагнала...
Адпомсціць унучка павінна!

***

Глядзіць гэты лес старажытным палацам,
Карэнні, як быццам слупы выразныя,
Сняжынкі, нібы дыяменты, іскрацца.
Як грэбні, галіны ялін ільдзяныя.

Страшней ад звяроў і дрымучага бору
Той жах, што дзявочае сэрца параніў.
Прад ёю — далёкі заснежаны ўзгорак,
I маткі, і дзеці ў даўгім пахаванні.

Стамілася Дзіна, прысела на момант.
I вочы яе замыкае дрымота.
Нара пад ялінай здалася ёй домам.
У лісці замшэлым заснуць ёй ахвота...

***