?уащхьэмахуэ, Махуэгъэпс

Щ?ак?уэ зезыхьи щы?эжкъым – цейр щыхыф?адзэжк?э, щ?ак?уэри абы к?элъык?уэнкъэ. Иджы губгъуэм ит ?эщыхъуэхэм, хэти жьыуейпсыуейр к?уэц?рык?ыу жьы хъуа щ?ак?уэр зэрехьэ, щ?э щамыщ?ыжк?э, хэти джэдыгужь къыздрехьэк?. Къэфак?уэ гупхэмрэ къулыкъущ?эхэм къахуеблагъэ хьэщ?э лъап?эхэмрэ я ф?ыгъэщ Нэхунэ и ?эщ?агъэм иджыри щ?эупщ?э зэри?эр: зыхэр сценэм иритынущ, адрейхэм тыгъэ ящ?ынущ. Шууейм щахуищ?ым, щ?ак?уэр ?увт, жьыи псыи к?уэц?рымык?ыу, бгъэувамэ, зэф?эту, ауэ джэгуак?уэ щыгъыныгъуэу арамэ, сыт щхьэк?э ?уву ищ?ын, и щ?ак?уэр псынщ?агъуэщ. Щхьэкъэ?эт имы?эу щылажьэ къыхуохуэ Нэхунэ – къэфак?уэхэр гъунэжщ.

Дыси «мэлажьэ», и пщ?ант?эр ц?ыху к?уап?эщ, антыхэри, шэшэнри, ингушри, асэтынри щопэк?у. Къек?уал?эр зигу ныкъуэхэращи, зыгъэгумэщ?ыр къыхуа?уатэ. Фыз ?эзэм яригъэ?уэтэжыну щогугъ, къэ?эбэу ящхьэщихыну я ф?эщ мэхъу. Дысэ епл?эк?уащ, жьы дыдэ мыхъуами, и фэр к?уэдащ, къытехьэлъапэу хуежьа и ?эзэгъуэм к?э игъуэтами хъунут, ауэ гугъуехьри къыхехыж, и пхъур зыпэрагъэувэнк?э хъуну ?энат?эм щихъумэну хуейщи: и пэшэгъухэми, абыхэм къапыщ?эжахэми хъыджэбз ц?ык?ур хуит къащ?ати, езыр л?эжыху я унафэм щ?этми идэнут. Ипхъу закъуэр ц?ыху хуэдэу ирепсэу, л?ыф? ишащ, бын игъуэтащ. Абы Улэ пкъригъэхьат ?эзэ ?уэху хэмыхьэну, удыгъэу къыдалъхуар зыщигъэгъупщэну.

«Къур?эн еджамэ, арат. И гуащэр еджэфу жа?э. Арщхьэк?э Пагуэ коммунистыжьщ, къыхуидэнукъым. Къэнэжыращи, духьэуэ ищ?эр гук?э жре?э, и щхьэр ирехъумэж, ц?ыху къызэрыгуэк?ыу ирепсэу, и быныр хуиту иреп?ыж…»

Аращ игъащ?эми – гур зэрыгъум дыгъур ирожэ. Хуэхъумакъым и пхъур. Улэ Сэбэр ?уащхьэк?э зэ игъазэмэ, псэуху къызы?эщ?эмык?ыжынухэм зэра?эщ?ыхьэнур, абы кърик?уауэ и унагъуэр зэрызэтекъутэнур Дысэ къыжра?ауэ ищ?эрт. Игъэзащ-т?э. Хъыджэбз ц?ык?ум тегужьеик?ри игъэзащ. Зыхыхьэн хуэмейхэм яхыхьащ, имыщ?эххэу заритащ. Иджы Пагуэрэ Улэрэ я насып зэпц?ам къутэжын щыщ?идзэнум Дысэ поплъэ. Гузэвэгъуэм зэрехуэри, зыгуэрхэр яхузэрехъэ, и пхъум и унагъуэр зэтри?ыгъэну «йолэжь», ауэ а псори зэрыщхьэгъэпц?эжыр ещ?э. Ец?ыхуж абы и пэшэгъухэр – хаубыдык?ар я жы?эда?уэ ящ?, хуащ?ыр и унафэнущ.

Налышык къик?ыну къулыкъущ?эр зыхуейри ещ?э. Ар къыщ?эк?уэм Дысэ и ?эзэгъуэ хэлъщ. Тыншу къехъул?энукъым, ауэ хуищ?энущ. Дысэ а къулыкъущ?эм зыгуэрк?э хуеижынущ. Ари ещ?э, ари и нэгу къыщ?охьэ, зэхех… Сытуи ?уэху зэхуэмыдэ куэдым хэплъэрэ!

Тхьэмахуэ к?уам Арщэбэ къик?ри зэл?зэфыз къыхуэк?уат. Унагъуэр зыщ?эшхыхь я жэм псэфыр к?уэдат. «Къэвгъуэтыжынущ, мэз лъапэм фыщылъыхъуэ,» – яжри?ащ. Дысэ зыхищ?ат а жэмым и бэкхъ зэгъэпэщар езыгъэбгына гузэвэгъуэр. Ищ?эжырт езым ипхъу закъуэр, балигъып?эм иува къудейуэ, и ?эк?э зэрызыщ?ичыжар, унагъуэ ихьэмэ, нэхъ хъума хъуну щыгугъыу… Мыбыи, псэущхьэу арами, анэ гукъеуэ и?эт. Илъэс къэс шк?ащ?э къыщ?охъуэри, псынщ?э дыдэуи к?эщ?ач, зы уасэ хуагъэуври, ящэ. Анэ хъуа жэмыр хуейт и шырым гу щихуэну, и нэ?э тету къигъэжэпхъыну. Иджы, и лъхуэгъуэр къыщысыпэм, и быным хуиту игъусэну, мэз лъапэм зыкъыщинэри шк?эбз ц?ык?ур дунейм къытригъэхьати, и ?ут?ыжт. Зыри къапэрымыуамэ, абы и пхъур ип?ыжынут, игъэсэнут и щхьэр игъэпсэужу. Ауэ… насып здэщымы?эр ц?ыхум я деж и закъуэкъым.

Дысэ зэрыжи?ам хуэдэ дыдэу, жэм зэщ?эсыр мэз лъапэм къыщагъуэтыжащ. Шк?ащ?эр къабзабзэт, гъущэт, и ныбэ изт. Нэрылъагъут ар анэм зэрызэщ?ибзеяр, шэи зэрыхуэмыныкъуар. Анэри, щыпсэфым и?а хьэлъагъыр хэмылъыжу, пкъыф?эрэ псынщ?афэу, и нэ псыфхэмк?э къахуеплъэк?т къык?элъык?уахэм, и быдзхэр зэк?эщ?эп?иерэ и шхуэлыр шэм къызэгуитхъынущ жыуигъэ?эу, пэгун хуэдизу зэ?ышауэ. Псом нэхъ гъэщ?эгъуэнырати, жэмымрэ шк?эмрэ я пащхьэм и джабэр иуэжауэ дыгъужь исщ и дзэр зэрегъэшхри, ауэ къэтэджынуи ?эщхэм ябгъэдыхьэнуи хузэф?эк?ыркъым. Ц?ыхухэр къыщы?ухьэм, ерагъыу зыкъи?этри и щхьэр ?уихыжащ. Мис апхуэдэщ Дысэ и ?эзэк?эр. Иджы къуажэм щагъэхъыбар дыгъужьыр хьэпэщыпхэ зэрищ?ар. Нэхъыбэр есэжащ Дысэ хуэдэхэм я «?эщ?агъэм» – антыхэхэми адрей лъэпкъхэми игъащ?эм къадок?уэк? ар.

Коммунист къулыкъущ?эхэм ?эзэгъуазэти, ?эгуиплъэти, джэшыдзти жыхуа?эхэр лъэхъэнэ к?ыф? къызэранэк?ам къыхэнэжауэ щытын хуейуэщ къызэралъытэри, Дысэ и ?эщ?агъэр ирагъэгъэт?ылъынут, ауэ я фызхэм къыхуагъэдахэркъым. Къэгузавэмэ, дэнэ здэжэнур, хэт зыбгъэдыхьэнур? Коммунистхэми абы я партми яхузэф?эмык?ын хузэф?ок? фыз ?эзэм… Дысэ дыгъужьми, шыми, бзуми ?эзэгъуэ яхуи?эщ. «Псэущхьэхэм хуэдэу си?арэт ц?ыхур, ц?ыхум мыц?ыху яхэтщи, нэхъ гугъущ. Ц?ыхуипщ?ым я епщ?анэр ц?ыхукъым – нэщ?щ е к?ыф?щ. Нэщ?ым зыгъэпсэун гуащ?э, к?ыф?ым зыщ?ишэн нэху хъуреягъым щы?эм я деж къыщалъыхъуэ, зэи загъэнщ?ыркъым, ирикъуыркъым, яхуэчэмыр къалъыхъуэ зэпытщ.

Майе сыту къызэригъэщ?ар? Нэхум, хъуаскуэм, бзийм зыхуеший, ауэ езыр къэц?ыхугъуейщ. Сабий хьэлкъым хэлъыр, и щхьэм илъымрэ и псэм къыщыушымрэ бзыщ?ащ, щ?эхъумащи, Дысэ къыхуэлъагъуркъым.