?уащхьэмахуэ, Махуэгъэпс

– Ухуеймэ, сабыныр бухыху щыхуэ, мыр к?эрык?ынукъым, – жи, и ?эм хия ?эпап?э ф?ыц?эхэм Майе зэреплъым гу лъитауэ. Хияри зыгуэрщ, ауэ хъыджэбз ц?ык?ур зэплъыр ?эдэм и ?эбжьанэхэращ. Ахэр хъуреишхуэщ, иушкумбащи, шейщ?эт ц?ык?у хуэдэщ. Майе зыхещ?э ?эдэм и гъащ?эр зэрыхьэлъэр. Езыр нэшхуэгушхуэну яужь итщ, ауэ и пл?эм нэрымылъагъу хьэлъэ илъщ. Ар адрейхэм ямылъагъуми, Майе елъагъу. ?эдэм и лэжьап?эр къиц?ыхуну хуейщ. Къехъул?эну п?эрэ?

?эдэм дуней хуитым зэрытетым нэхърэ нэхъыбэрэ щ?ы щ?агъым щ?этщ. Щыгъын къабзэ щыгъыу унэм щ?ок?, къуршым драшей, гъуанэм йохьэри, япэ зыхуэзэр зыхуэпап?эращи, щ?охьэ. Блыным хэук?а ф?эдзап?эхэм ф?элъщ ?эпкълъэпкъыр зэрыщыту щ?эзыхъумэ зэпыт, щэк? пхъашэм къыхэщ?ык?арэ щыпт?эгъэныр гугъу ищ?у тк?ийуэ. Хьэршым зэрылъатэ скафандрым ещхьщ. Мо куэдым ямыц?ыху щыгъыныгъуэр ек?уэк?ыу зыф?элъ пэшым щ?ыхьэху, ?эдэм къыщохъу зы къэгупсыса дуней гуэрым къыщыхутэу. Адрейхэми хуэдэу, ерагък?э и «скафандрым» йопщхьэри, къык?элъык?уэ пэшым щ?охьэ. Мыбдежым уэздыгъэ зыхэт гъущ? пы?эр къыщрат, ц?ыху къэс езым ейуэ бжыгъэ зытет жэз хъурей ц?ык?у и гъусэу. И лэжьэгъухэм яхэту адэк?э зэпрык?ып?э к?ыхьу пхырыхам ирок?уэри, шахтэм езышэхыну лифт щхьэ ?ухам йот?ысхьэ. Лифтыр зыгъэлажьэм шахтёрхэм я жэз хъурей ц?ык?ур я?ех. Ещхьыркъабзэу, къагъэзэжмэ яритыжынущи, ?упщ? хъунущ псори шахтэм къик?ыжарэ зыгуэр къинарэ. Лифтыр йожьэ. Ар апхуэдизу псынщ?эу зок?уэри, я дамэр зэгъэкъуауэ зэхэт ц?ыхухъу гупым я хьэлъагъым ф?ыуэ хэщ?у къащохъу. Пы?эхэм хэщ?ыхьа уэздыгъэм я закъуэщ нэху къэзыдзыр. Тхьэк?умэхэр зыгуэрым къы?уикудэ хуэдэу мэхъу. Лифтыр шахтэм носри къоувы?э, гъущ? т?ысып?эхэр зи?э маф?эгу ц?ык?у щытщи, псори йот?ысхьэ, маф?эгу ц?ык?ур щ?опхъуэ, дэгъэзеигъуэми егъэзыхыгъуэми къыпхуэмыщ?эу к?уэц?рык? зэпрык?ып?э пхырыхам и к?ыхьагък?э ирик?уэ гъущ? гъуэгум тету. Дакъикъэ зыхыблк?э к?уауэ, къоувы?эри псори къок?. Зи лэжьэгъуэр зыухахэр къэк?уахэр къызэрык?а маф?эгу ц?ык?ум йот?ысхьэ, ф?эхъус зэрах, псалъит?-щы зэпадзыж. Къэк?уахэр иджыри лъэсу зыкъомрэ пхрык?ын хуейщ, лэжьыгъэ къащыпэплъэм нэсын папщ?э. Гупым яхэту ?эдэми пхрок?, и лэжьап?эм нос, пц?ий, вольфрам, молибден хъугъуэф?ыгъуэхэр къызыхах мывэр нэхъыбэу къызэрыгуиудыным хущ?окъу. Лагъым щ?алъхьэу къыщыгуауди щы?эщ, ауэ ?эпщэуэн лэжьыгъэр ирокъури къолыж. Гугъу зрамыгъэхьу хъунукъым. Зы дэк?ыгъуэу лэжьыгъэм пэрыхьэм къыхуагъэувам хуэдизыр къимылэжьмэ, абыхэм ягъэчэмар зэзыхъуэк?ыну гупым нагъэсыжын хуей хъунущ. Ар ц?ыхугъэкъым, напэкъым, аращи, лъэк? къамыгъанэу мэлажьэ. ?эдэм и ?эхэм дыркъуэ къытохуэ, и ?эпэхэр пеущэбык?ыж, ?эбжьанэхэр еуп?эщ?. И тхьэмбылыращ нэхъ гугъу ехьыр – щ?ы щ?агъым махуэ псок?э щыбэуэн хуей мэхъу.

«Мыр хъунукъым, си къуэш, ауэрэ узыншагъэ жыхуа?э уимы?эжу укъэнэнущ. Сэри сыщ?этащ а шахтэм, сощ?э зищ?ысыр. Еджап?э узгъэк?уэнущ, инженеру еджи, къэбгъэзэжынщи шахтэм уемыхыу, дуней хуитым утету улэжьэнщ», – Пагуэ и къуэшым зыщ?игъэкъуэну хуейщ, ауэ модрейм къыжра?эр зэхимых хуэдэщ. Илъэс щэщ?ым хэт еджак?уэ к?уэр? Анэр и бынит?ым къахоплъэ, и къуэрылъхум хуоплъэк?ыжри хощэтык?.

«Пэжкъэ сэ жыс?эр, дянэ? Мыр еджэн хуейщ! Куэдрэ хурикъун и гугъэ а зыпэщ?эт лэжьыгъэ хьэлъэм?» – Пагуэ жи?эр къыда?ыгъыну хуейщ, ауэ нанэ щымщ.

?эдэм и еджэныр хэт?эсащ, зэманыр ?эщ?эк?ащ, ар зыхещ?эри, и къуэш нэхъыжьым пэмыуву зэрыф?эк?ын жэуап къелъыхъуэ:

– Сэ уэ жып?эр къызгуро?уэ, седжэну сыхуэмейуи аракъым, ауэ уи ахъшэк?э седжэнукъым. Къэзлэжьыр зэхуэсхьэсынщи, мис ит?анэ…

– Илъэсит? мэхъу мыбы узэрыщы?эрэ, зыгуэр бгъэт?ылъа?

?эдэм погуф?ык?:

– Уэ сэракъым укъыщ?эк?уар, ди анэр пшэжынуращи, ныпхуэк?уэжмэ, шэж. Ар зэрыщы?эр сэрк?э зы ф?ыгъуэ ирокъу, ауэ пэш нэщ?ым щ?озэшыхьри, согузавэ. Сэ махуэ псом солажьэ, пщыхьэщхьэм щ?алэхэм садыщысын хуей мэхъу, апщ?ондэху и закъуэщ.

– Сызэшкъым сэ, цы зэрызохъэ, т?эк?у сожьыщ?э, сопщ?аф?э, ауэрэ махуэр мак?уэ.

Пагуэ и анэр имыгъусэу к?уэжынукъым, ауэ игу дахэ зэрищ?ын псалъэ къыхуэгъуэткъым. Зигъэгусэу къыдэк?а анэм ебгъэгъэзэныр ?уэхущ. Пагуи дахэ жызы?эфхэм ящыщкъыми, нэхъри гугъу йохь. Сытми, игу илъыр же?э, а жи?эри и ф?эщщ:

– Сэ уи жагъуэ сщ?амэ, къысхуэгъэгъу. Уи нысэм иджыри зыгуэр къыбжи?эмэ, езыращ унэм щ?эк?ынур. Псалъэшхуи зэ?эпамыхыу пщыхьэщхьэшхэ ящ?ри мэгъуэлъыж. Гъуэлъып?э закъуэм нанэрэ Майерэ хэлъщ, зэк?уэц?ыпх-зэк?уэц?ыплъхьэ хъу гъуэлъып?э псынщ?агъуэр Пагуэ къылъысащ, езы ?эдэм и ныбжьэгъум деж нэху къыщек?ынущ. Майе и нанэм ?эпл?э ирешэк?, зэхуэзэша анэшхуэмрэ къуэрылъхумрэ зызэщагъэнщ?ыжыркъым. Нанэ хъыджэбз ц?ык?ум и щхьэпхэт?ыгум ба хуищ?ащ – асыхьэту абдеж дыдэм гъэгъа хужь къыщызэрык?ащ.

Пагуэ и бзэху гъуэлъып?эм изагъэркъыми, зегъэджэрэз, игъэк?ыргъыу, игъэтхьэусыхэу. Жейм емызэгъыр нэхумыщу къэтэджщ, ?эуэлъауэ имыщ?ыну хуэсакъыурэ зихуапэри, щ?эк?ащ.

– Напэ мытхьэщ?у ц?ыхум уахэмыхьэ, – к?элъы?ущэщащ нанэ.

Майе адэм и лъэ макъым щ?одэ?у. Ар пэш ц?ык?ум щ?ок?ри ещанэ къатым и пырхъуэ к?ыхьым ирок?уэ, дэк?уеип?эхэмк?э йох, пщ?ант?эм къыдохутэри уэрамым тохьэ, мак?уэ-сык?уэ, мак?уэ-сык?уэ, хобэкъук?, и напщ?эри уфащ…