Улӑп таврӑнни

Аминене ҫак сӑмахсене илтме ҫав тери йывӑр пулчӗ. Мӗн тӑвӑн ӗнтӗ, чӑтмалла. Ку ватӑ карчӑк суяс ҫук, хӑй ӗмӗрӗнче кун пеккине пайтах курнӑ-тӑр.

«Ах, ҫав Пӑрчкана, чунӗ унӑн кунтах явӑҫса ҫӳрет иккен, — вӑрҫса илчӗ Амине килелле васканӑ май. — Чим-ха, мӗн тӑватӑп-ха эпӗ?» Вара вӑл лашине каялла ҫавӑрчӗ те каллех юмӑҫ патне вӗҫтерчӗ, Ватрас сывлӑхне тӗрӗслетӗр тесе хӑйпе пӗрлех лартса тухрӗ.

Вӗсем ҫитнӗ ҫӗре Ватрас выртмаллипех выртать иккен. Калима та питӗ тунсӑхлӑ, куҫӗсене шӑла-шӑла илет. Юмӑҫ карчӑк кӗнӗ-кӗменех йӗри-тавра пӑхкаласа илчӗ те турхан патне пырса тӑчӗ. Ҫав самантра Аминене унччен Пӑрчкан ларнӑ вырӑнта такам пур пек туйӑнса кайрӗ, чӑтса тӑраймарӗ, шикленерех утса чаршав хыҫне кайса пӑхрӗ. «Такам пур пек туйӑнчӗ те», — терӗ вӑл каялла тухсан ыттисем патне ҫывхарса.

— Пурри — пур-ха, анчах хӑй курӑнасшӑн мар, — ҫирӗплетрӗ ним иккӗленмесӗр тенӗ пек юмӑҫ карчӑк. Икӗ аллине ҫӗклесе йӗри-тавра уткаласа ҫӳренӗ хыҫҫӑн хӑй шухӑшне пӗлтерчӗ. Пӗр алли ҫине ӑшӑ хум, теприн ҫине сивӗ хум ҫапать иккен.

— Мана хама та темшӗн сивӗ, — терӗ Амине.

— Пӑрчкан, эсӗ-и ку?- ыйтрӗ Ватрас пурте илтмеллех.

— Атте, Пӑрчкан аппа кунта ҫук вӑл, — хыпӑнса ӳкрӗ Калима. — Тӗлӗкре калаҫать пулас.

Ватрас аташнине курсассӑн Амине юмӑҫа Пӑрчкан чунне хӑваласа яма ыйтрӗ. Лешӗ вара хӑй мӗн пултарнине турӗ, асамлӑ сӑмахсем каларӗ, куркари шыва тӑватӑ еннелле сирпӗтрӗ, Ватраса та пӗрӗхсе илчӗ. Лешӗ вӑранчӗ. Аптраса ӳкнӗ Амине тӳрех пире пӑрахса ан кайха тесе йӑлӑнма тытӑнчӗ.

— Мӗскер эсир мана чӗрӗллех пытаратӑр? Ҫук, ман халех кайма юрамасть. Малтан Алмас патне ҫитсе килем-ха. Ӑна пил парасчӗ, — лӑплантарма пикенчӗ Ватрас.

Паллӑ ӗнтӗ, юмӑҫсем вӗсем чирлӗ ҫынна мӗн каламаллине аван чухлаҫҫӗ, шанӑҫ кӳрекен сӑмахсем хатӗрех. Вӗсем чирлӗ турхан валли те ҫителӗклех пулчӗҫ. Хӑйне ӑсатма тухнӑ Аминене вара юмӑҫ карчӑк тӗрӗссине калас терӗ: «Сывлӑхӗ чаксах пырать унӑн», — ҫапла пӗлтерчӗ. Турхан арӑмӗ ватӑ ҫын мӗн каласшӑн иккенне тӳрех тавҫӑрса илчӗ. Вара ун пуҫӗнче урӑхларах шухӑшсем явӑҫа пуҫларӗҫ. Паллах, малалла мӗнле пурӑнасси канӑҫ памасть ӑна. «Алмаса турхана лартсассӑн йӗркеллех пулӗха. Анчах… Эсрел умӗнчи парӑма мӗнле татмалла-ха? Унсӑрӑн килӗшмесен те пултарать. Пачах ют ҫынна илсе килсе лартӗ те… Ҫук, мӗн те пулин тумаллах ӗнтӗ». Ҫак тӗллевпе вӑл турхан патнерех пырса тӑчӗ те Калимана тарҫӑсем мӗнле ӗҫленине кайса пӑхма хушрӗ. Лешӗ тухрӗ.

— Ватрас, — пуҫларӗ сӑмахне Амине, — кала-ха, эсӗ тахҫан ман валли пӗр вӑрттӑнлӑх пур теттӗнччӗ. Астӑватӑп-ха, пурлӑх пирки калаҫнӑ чухнеччӗ.

Ҫак сӑмахсем пачах та кӗтмен ҫӗртен пулчӗҫ. Турхан шикленӳллӗн арӑмӗ ҫине пӑхса илчӗ те:

— Ку тата мӗн тума кирлӗ? Мӗншӗн ҫак самантра ыйтатӑн? — терӗ.

— Вилӗм вӑл куҫа курӑнса килмест. Паян капла та, ыран темле. Каламаллине хӑвпа пӗрле илсе каймалла мар ӗнтӗ.

— Эсӗ эпӗ каясса кӗтетӗн иккен, — тарӑхрӗ турхан.

— Ҫук, ҫук, пачах та апла мар. Хамшӑн мар, ачасемшӗн ыйтатӑп. Тен, Алмаса ҫавӑрса килме май ҫукши тетӗп-ҫке.

Кун пек чухне ӑҫтан чӑтса тӑрӑн-ха, калама тиветех. Арӑмӗ те хӑй пекех шутлать-ҫке.

— Амине, кил-ха кунтарах. Мӗн илтнине никама та каламалла мар. Тӗрӗсле-ха, вӑрттӑн тӑнласа тӑракансем ҫук-и унта.

Амине тухса пӑхрӗ, никам та ҫуккине пӗлтерчӗ.

— Манӑн аттерен юлнӑ ылтӑнӑм пур. Пытарса хунӑ эпӗ ӑна Эсрел тарҫисенчен те, пушартан та шанчӑклӑрах вырӑна.

— Ӑҫта-ши ӗнтӗ вара вӑл?

— Пахча кӗтессинчи ват йӑмра хӑвӑлӗнче вӑл. Ҫӳллӗ пусмапа хӑпарсассӑн ҫурҫӗр енче тӑмпа сӗрнӗ вырӑн пур. Ҫавна ватсассӑн алӑ кӗмелӗх шӑтӑк уҫӑлать. Сӑранпа чӗркесе хунӑччӗ. Анчах хам сывӑ чухне ан тӗкӗн. Сывалӑп та унпа усӑ курма тӑрӑшӑп, Алмасшӑн парӑп. Пӗтӗм шанчӑк та ҫавӑнта. Алмас валли, Алмас… — тесе ватӑ турхан ҫывӑрса кайрӗ.

Кун пек хыпар хыҫҫӑн Амине шалтах аптраса ӳкрӗ. Мӗн тумалла-ха? Турхан сывлӑхӗ чакса пыни те куҫкӗретех. Ылтӑнне те тытса пӑхас килет. Тепӗр кунне ирех тӑчӗ те пахчана тухрӗ, курӑк татам пекки тукаласа леш йӑмра патне ҫывхарчӗ. Йӗри-тавралла пӑхкаласа илчӗ те пуҫне каҫӑртса Ватрас каланӑ вырӑна шырама тытӑнчӗ. Чӑнах та, пӗр шултра туратран кӑшт ҫӳлерех сарӑ тӗслӗн курӑнакан вырӑн пур, пӗр ал лаппи пысӑкӑш пулӗ. Унтан Амине вӑрӑм пусма ӑҫта тӑнине шыраса тупрӗ. Пусми пур-ха, тӑмне вара… Хытса ларнӑскерне алӑпах ҫӗмӗреймӗн. Тен, кусарпа?… Вӑхӑчӗ вара… Паллах, тӑр кӑнтӑрла мар ӗнтӗ. Ку ӗҫе ҫынсем курмалла мар. Пач тӗттӗмре те меллех пулас ҫук. Тен, тул ҫутӑлнӑ тӗлелле, пурте тарӑн ыйӑхра чухне ҫапса ватас?