Заговоренный меч (на каз.яз.)

Ал, кшкен елді е аыры арасы зілген кезде, Орда-Базарды кнгей жаындаы ойпаттан Кксегірін сабылтып терлеткен обыланды батыр крінді. Хан аылын алып, зі жасаан дрбелеіні аяына дейін шыдай алмай, біраз ел білайырдан блініп кетіпті дегенді естіп, кеше кешке хан Ордасына арай шапан. Сол шапан кйі жеткен беті. зен бойында брын сысып отыратын ауылдарды сиреп аланынан бл мадаы руларды кшіп кеткенін тсінген. Кйік стінде зіні не істегенін енді ана ан. Біра кінішін сырта шыармады. Бір мінезді, айсар батыр лденеге міттене жан-жаына арады. Тбе басында тран жалыз салт аттыны крді. Тйілген абаы ашылып, талмаусыраан кзінде бір шын пайда болды. Енді ол Кксегірін тебініп ап, тбе басында тран салт аттыа беттеді. Таяу келіп аттан тсті. Одан арты жаындауа батылы бармады. Тбе басында тран салт атты арт жаында таяп алан ат дбірін естіп, бетін сл брды. Бл он бес-он алты жасар ыз еді. Аба бетін кн сулесіне шомылдыран, лкен жаудыраан бота кздері арааттай ап-ара, ойма ауыз, блдіршін еріндері тек лззата ана жараландай сйкімді, ор ызынан кем емес бір слу…

ыз жзінде кенет бір айылы саз пайда болды.

— Не айтасыз, батыр? — деді ол айтадан теріс брылып кетіп.

— Мен айтарымды айтып болдым ой, бикеш, — деді обыланды! — Ажол биді де сен шін лтірдім, батыр Саянды да сен шін лтіртпек болдым. Бір сен шін жолымда жалыз кз ду кездессе де кресуге бар едім. Ал азір… Арыстанны жрегіндей жрегім оянны жрегіндей боланда, алпауыттай кілім алаандай боланда, орлама енді сен мені, тадырымды зі шеш.

ыз бетін айта брды.

— Ажол биге тоалдыа анамны бермек ойы боланы рас. Біра Ажол биді андай жазыы бар еді? Батыр Саянды мені сйгенім рас. Біра батыр Саянны андай жазыы бар еді? Жо, ыпша жолбарысы обыланды, ара жерге кірмей мен саан атын болмаймын.

Намысой батыр ызалана алды.

— ке берсе айтесі?

— Онда мені ызыымды сен емес, мына алмас кездік креді, — деді алтын белбеуіні ынынан кішкентай ылшылдаан кездікті суырып.

Сйтті де жас слу «Осы аыры кездесуіміз болсын!» деп, атын брып алып, Орда-Базара арай шаба жнелді.

ыз алаа кіріп жо боланша, обыланды батыр соынан кз алмай арап трды. Оны сонау шірейген отты кзінде кенет бір асірет тманы пайда болды.

— И, жанымды жалына салан бар арманым кйреді, — деді обыланды жаныны атты ауырып транын жасыра алмай. Айдалада жараланып жалыз алан жолбарыстай ыырана крсінді.

обыланды батыр бл ызды кшпен кндіріп, не ата-анасын батырлыымен ызытырып сатып ала алмайтынын брын да білетін. ызды бан жо екенін естуімен, енді бар арманыны кйрегеніне кзі жетті. йткені бл ыз Глбарам-Патшайым атты, білайыр ханны Маыт йелінен туан кіші ызы еді.

ІV

Жасы лайан сайын бл дниені ызыы тспен те екеніне білайыр ханны кзі жетуге айналан. Таы бір он жыл мір срсе оны ар жаында бкіл Дшті ыпша, Мауреннахр, орасан бас иген мынау алтын та, бір кнгідей болмай, адыра алатынына шек келтірмеген. ызы дурен, сн-салтанат брі де ткіншек жалан емес. ткіншек емес, тек ажал. Бір кні б да сол опасыз дниемен оштасып, мгі мекені ара жерді шаына кіреді… йтсе де, тіріні тіршілігі бар, бл жаланда орындай алсам деген тілегі, арманы болады. Армансыз адам ескексіз айыпен те, тадыр — толын, алай арай рса, солай арай аады. Ал білайыр сол толынды з ыпалымен аызам деген адам.

йтседе білайыр кні тіп лімге таяан сайын, зіні лі кп арманыны аясыз алып бара жатанына кзі жетті. Сол армандарыны бірі: кзіні тірісінде он баласын, ер жете бастаан немерелерін, хандыыны жер-жерлеріне, шаарларына мір, слтан, даруа етіп таратып, бкіл з хандыын сенімді олдара тапсырып кету еді. Ал бл тілегі лі блендей тлектеніп жатан жо, балаларыны алды отыза келіп алса да, кбі жорытара атынасып, ерлік крсетіп жрсе де, лі жеке ел билеп, не ел жаулап алып кесіні атаын лайта тскен бірде-бірі жо.

ке балаа сыншы, б жаынан білайыр Маыт руынан алан бйбішесінен туан Шах-Будаты балалары Мхамед-Шайбани, Махмуд-Слтан мен Рабиу-Слтан-Бегімнен туан Сйіншік оыланнан зор мітті. Тбі Кк Ордаа осылар ие болар деп атты сенеді. шеуі де болайын деп тр, р ол стай алмайсы, жыланны баласы трізді лден-а ысырына алан. шеуіні жастары шамалас, тек Сйіншік ана ана екеуінен трт жас лкен. тте жас- тытары ана хана бгет, йтпесе ауыр да, ызылыты да хан істеріне атынастыра бастар еді, амал жо, таы бір жеті-сегіз жыл ктуге тура келеді.

Асылдан асыл туады. сіресе наашысы Аса Темір тымы Сйіншіктен кп жасылы кткен. Баты-ожа узірі келіп, «Сйіншік слтанда жастыына арамай хан лына керек асиет бар екен, айтан сзді а ойды. Рабиу-Слтан-Бегім анасы болса да, істеген кнсі шін лім жазасына иятыны даусыз» дегеннен бері бл баласына мерейін кбірек аудара тсті. «Тамырында Шыысхан мен наашысы Аса Темірді аны бар екен, Кк Ордаа осы ие болуы ммкін» деп ойлады.

Біра кеше бдіраза друіш келіп:

— Тасыр хан, Сйіншік оылан кеселге шалдыан, тезірек емдету керек, — деген.

— андай кеселге шырапты? — деп білайыр друішке сезіктене араан.

— Бл ауруды зі таппаан, біреу жтыран. Он ш жасар баланы мндай кеселге шалдыуы ауіпті іс. Кеше сйлесіп кріп едім, есі-дерті Сайын таы… «Шешем мені кнкар, оны таспен шкелетіп лтіртем, мені р жасы крген болады, ал бар ойы кем таын Кшкінші аама алып беру» дейді.