Заговоренный меч (на каз.яз.)

Ал бл хакімдерді Жнібек жаына шыуы шін жалыз-а жол бар. Ол жол: Жнібек білайырдан кшті болуы керек. Кшті болуды жолы биіктігі ыры лаш, аланы оршаан орандарды алу ана емес. Тастай тйінген бл шаарлара шабуыл жасап, орынсыз ырылудан грі, алдыменен Дшті ыпшатаы руларды басын біріктіріп, мыты скер ра білу шарт. Егер халыты зіне баындыра алса, мыты ол жинау да иына тспейді. Ал, азантай ана шрайлы жайылым шін біріні малын бірі барымталап, жігіттерін сойыла жыуа дейін баратын аза руларын зіе баындыру оайа тскен бе! райсысы зін-зі дй санайтын, зім дегенде гіз ара кші бар р руды би, батырларын бір хана баындыру оай болып па? Таы бір иындыы білайырмен айырылысар кезде намыса шауып, бір ждырытай жмыла алан азаты басты рулары тынысы кеіген сайын, жмылан ждырыы жазылып, біріктік деп тартан айылы босай тскен. зіні ежелгі дстріне салып, малыны уеніне арай бытырай кше бастаан. Жнібекті де е орыаны халыты жібі босап кететін осы кез еді. білайыр ханны да кткені осы. Бытыраан руларды біртіндеп жаулап алып, Тркістан алаларын да босаасын берік стап, бкіл Дшті ыпшаты айтадан зіне баындырады. Ал Жнібек Арын, ыпша ос шопарын олына мытап стап, жаа йып келе жатан ел бірлігіне іріткі салдырмайды. Кнгісі келген руларды аылмен кндіреді, ал кнгісі келмегендерін ан-жоса етіп кшпен дегеніне баыл еткізеді. Осылай шешкен Жнібек аулы ара Кегір жаасына келіп жайлауа онан шата, Тауы жылы, екінші айды орта шенінде Арынны асаалы отан тайшы мен ыпшаты рі биі, рі батыры, рі сзуар желауызды шешен-аыны ара бойлы азтуанды кееске шаырды. Бл кезде Арын руыны ксемі Арын би еді. Ал ыпшаты билігі лі тырынан тсе оймаан ара ыпша обыланды батырда болатын. азаты е кп жне батыр руларыны ксемдерін шаырмай, ханны жырауларды шаыруында да кп мн бар. Жнібек ел билеген жасыдан, ел аралаан аын сыншы екенін білетін. Аын ел лаы, ел кзі, ел жрегі. Жртыны тамырыны алай соатынын жне оны кіл кйін, м-мтажын блардан арты айтып беретін тірі пенде жо. Сан аын-жыраулар халыны ауыр халін хандарына жыр етіп беремін деп, уына шыраан, рбан да болан.

Жнібек отан мен ара бойлы азтуанды шаыранда халыны кіліні андай кйде екенін білгісі келген-ді. ос жырау бір кні жетті. здеріне арналып тігілген ос а боз йге атосшы жігіттерімен жайасып жатандарында: «Асан ата, кдімгі ел лаы, ел кзі Асан айы келе жатыр» деген хабар дк ете алды. Сйткенше болан жо «Тгел сзді тбі бір, тп атасы Майы биді» алтыншы рпаы, ел кезген Асан ата ауыл сыртына кеп, Асира жрдегіні стінен тсті. Бл ша кн батып бара жатан мезгіл еді. Хан аулы маында мал болмаанмен, тменгі елді айтан ойыны маырааны, ратаы жылысыны кісінегені, аусыл аруаналарды боздааны, зегі баба шаыра мйіз сиырларды мірегені алыстан естіліп жатты. Крі тбетті балпылдай рген дкілдек даусы, лдекімні «озыжан, озыжан!» деп баласын еркелете шаыран айайы шыады. Кндізгі аыза жел де тотап, кешкі таманы тына алан таза ауада малы рістен айтып абыр-сабыр болан, тменде жат- ан тлегіт ауылдарыны у-шуы хан Ордасына аны естіліп трады. ара Кегірді кк балауса жасыл шалынды ары жаасында, сонау ойпаттаы а- мысты клге дейін быжынаан ел крінеді. Ст пісіруге, ас амдауа кіріскен атындарды жаан оттарыны кгілдір ттіні ауыл стінен ккке клбей шып барады. амысты клден белеске арай ктерілген кп жылы кгірттене блдырап кзге тседі. Бергі ауылды ыра жаындаы жазыта, олында рыы бар, а боз жйрік мінген жігіт, асау уып келеді.

Хан Ордасында арт отан мен ара бойлы азтуанны келіп слем беруін ктіп отыран Жнібек, «Асан айы келіп ауыл сыртында тсіп жатыр» деген хабарды естісімен, бкіл Дшті ыпша ардатайтын, азаы шін айылы жырауды зі шыып арсы алма болды. Жнібек нкерлерін ертіп, Ордадан шыып есік алдында сл кідірді. зенні ары бетіндегі ауыла арады. Тйсік абаты ханны срылт сыны жзінде кенет бір клімсірегендей шырай еле берді. Шынында да ауылды кешкі суреті адамны кілін ктерерліктей орасан слу еді. Жнібек енді осыншама жан тербетер слу суретке кз салып рахаттанбай, баанадан бері Орда ішінде отыра бергеніне кінді. «Дние деген міне осы, мны хан екенінде де, халыны амын ойлап кні бойы Ордадан шыпаанымен де ісі жо, з ызыымен, уанышымен те береді». Дл осы кезде а боз жйрік мінген бала жігіт баанадан бері стама асауын хан тсындаы зенні жаасымен жанастыра уып, алдындаы асау жалт брылып алдынан те берем дегенде, олындаы рыын мойнына жып еткізіп сала ойды. Асау, бала жігітті атматымен сйрей жнелді. Біра жігіт жібермеді. зегісін шірене арт жаына арай исая, олындаы рыын ос олдап брай тартып жанаса жабысып келеді. Кндікке шапан жйрік шаршады ма, лде мойнына тскен рыты ыл араны батты ма, екі бйірін солылдата демін алып, стінен тері кпсіп брырап, амыс лаын айшылай теселе барып тотады. рышыны имылына риза болан хан «Жігітім-а екенсі! Кімні баласы екен зі?» деді. Хан сраына жауап тапалы бір нкері ауыл сыртындаы сайдаы атына жнелді. Жнібек енді хан Ордасына арай беттеген Асан айы тобына арсы жрді. Ханнан брын, айылы жырауды ошеметпен арт отан мен азтуан арсы алан. Асанды екеуі екі жаынан олтытап, топ адамды содарынан ертіп келе жатыр екен. Жнібек хан нкерлерімен таяу келіп, ол усырып иіліп слем берді.

— Арсы ба, Асан ата?