Авантуры Вырвіча, Лёдніка і Чорнай Меланхоліі

Абвяла позіркам траіх мужыкоў.

— Адзін замалады... — бяздонныя вочы ледзь затрымаліся на Карусі. — Другога жоначка за аброць трымае... — гэта Пранцішу. — Трэці стары...

Дзеўка абмерала вачыма хударлявую напружаную постаць Чорнага Доктара.

— Хаця... Не пераймайся, алхімік, аказваецца, не такі ўжо ты стары. Недаацаніла я цябе. Спрытнюга. Мог бы яшчэ пажыць. Але выбачай — не дам...

Далейшае адбылося так хутка, што Пранціш паспеў толькі спатыкнуцца аб павалены зэдлік ды вылаяцца. Чорная Меланхолія нечым кінула ў свечку амаль незаўважным рухам, свечка згасла, шыбы грукнулі... I куды зараза падзелася — незразумела. Ці на зямлю скочыла, ці на дах забралася, ці ў варону перакінулася?

Карусь ламануўся перахапіць гадаўку і папярэдзіць Сцяцка, які застаўся ночыць у стайні, ля іхніх коней. А ў пакоі запанавала прыгнечанае маўчанне, як пасля бойкі пад Сталовічамі, калі князь Багінскі праз акно ад жаўнераў Суворава ўцякаў, толькі жменю табакі ўхапіўшы. Аблапошыла іх Чорная Меланхолія, як шкаляроў-першагодкаў. А маглі зараз ляжаць з перарэзанымі глоткамі...

Не пераймайся так, чалавеча,
Бо над табою труны ўжо вечка,
Адсыпаў трунар для яе цвікі,
I свечка скалелай не кіне рукі... —

надрывалася яшчэ ўнізе некалькі п’яных галасоў, але не нахабна, а жаласна, нават падвываючы.

— Добра, што ты прачнуўся... — выгукнуў Вырвіч, выціраючы спацелы лоб. — Бо калі б не... А хочацца ж трэцяга сыночка пабачыць на свае вочы...

— Думаю, цябе б яна забіваць не стала, — Бутрым стамлёна ўсеўся на ложак. — Ёй, як вынікае з яе ж словаў, толькі за мяне заплацілі. Затое ўяві, як нараніцу ты тлумачыш, чаму гэта твой спадарожнік у пакоі з замкнёнымі вокнамі і дзвярыма аказаўся забітым. Паненка, мяркую, першая б падазрэнні ў твой адрас выказала...

Вырвічу яшчэ больш зблажэла.

— Дакладна Ватманава байстручка!

Лёднік задзьмуў свечку.

— Перачытаў ты раманаў, Вырвіч... Гэта проста адсутнасць пігменту, нават не хвароба, а... асаблівасць. Такіх людзей завуць альбіносамі, і яны падаюцца нам падобнымі адзін да аднаго гэтак жа, як мы ўспрымаем на адзін твар кітайцаў.

Лёднік закруціўся на шэрай грубай прасціне, накінутай на сяннік, уласнаручна перасыпаны ім персідскім парашком.

— Што праўда, лёс іх яднае — непадобнасцю да іншых. Насцярожанасць людская вакол, а то і варожасць... Заўсёды дзіўлюся, як лёгка людзі прымудраюцца знайсці прычыну для цкавання — абы зваліць віну за ўласныя беды на кагось хоць чымсьці адрознага. Не дзіўна, што часам і белавалосыя халаднеюць душой і рамёствы выбіраюць... сумніўныя. Давай паспім хоць пару гадзін яшчэ, пакуль не развіднее... Усё адно Карусь ды Сцяцко на варце.

Вырвіч хмыкнуў: ну не мог паверыць у выпадак. Ды кропля ў кроплю, куля ў кулю гэтая гадаўка — Герман Ватман, каб ён у зямлі верацяном круціўся. I з Мануцы дакладна белавалосая знаёмая. Той, помніцца, усё пра чорную меланхолію, на якую нібыта Лёднік хварэе, згадваў з нейкай паганай усмешкай, маўляў, добра з ёй знаёмы і ўмее ладзіць... А што, калі ён меў на ўвазе гэтую Чорную Меланхолію, што ў вокны выскоквае?

Аднак і праўда трэба было адпачыць... Злыдні, што Сафійку звезлі, таксама ж ночыць мусяць. Двойчы пашанцавала знайсці сведкаў, што бачылі зялёную карэту без гербаў, якая ехала на поўнач.

Бедны Лёднік... Жонку страціў, сын адвярнуўся, дачку скралі...

— Толькі не смейся, Пранціш... — пачуўся ў трывожнай цемры шэпт доктара. — Мяне... Саламея пабудзіла.

Вырвіч пастараўся не хмыкнуць.

— Не думай, што я з глузду з’ехаў... Прысніў, быццам яна мяне за плячо трасе і дакорліва гэтак: «Прачынайся, Фаўст, а то жыццё праспіш». Я ж... часта яе бачу, Залфейку. У сне. I наяве — прысутнасць адчуваю. Размаўляю з ёй — нібыта слухае.

Вырвіч не наважыўся нешта сказаць скептычнае. Сам доўгі час адчуваў побач сваю памерлую нявесту Раіну Міхалішыўну, якая дакляравала апекавацца сваім каханым i на гэтым свеце, i па той бок болю.

А яшчэ нейкі час перашкаджала заснуць прыкрая думка: чаму тая Меланхолія прыпякла, што Вырвіча жоначка за аброць трымае? Далікатная ягоная Дамініка і разумніца. А калі вымову і ўчыніць — дык без злосці i крыку ды па справе.

Але толькі ўдалося ўплысці ў прыемнае снабачанне, дзе Дамініка малюе пальмы, — шум унізе змусіў вынырнуць да сумнай явы. Лаяліся на польскай, жмудзінскай, габрэйскай, нямецкай, украінскай, славацкай ды, можа, яшчэ на якіх мовах, іх Вырвіч не мог пазнаць. А вось, здаецца, буркатлівы голас Каруся...

Цьмянае ранішняе святло ўварвалася ў шчыліну між шыбамі, нібыта армія ў заваяваны пасля доўгай аблогі горад. Лёднік ужо стаяў апрануты, паклаўшы руку на дзяржальна шаблі. Вось жа спрытны, а нядаўна ўзняцца не мог...

А ўнізе ўзбураная грамада абкружыла шчуплага маладзёна ў чорным сурдуце, не распазнаць, ці пісар, ці судовы які, ці шалбер з астрагаламі ў кішэні. Праўда, нервовы разумны твар ахвяры карчомнага гневу не стасаваўся з шараговым пісарчуком ці шалберам... Худое зацкаванае ваўчаня сярод вясковых сабакаў.

— Саламоне!