Buddho e sua doktrino

En omna lando e religio e precipue en orientala landi la miraklo esas tre prizata. Ma pro ke la Buddhismo postulas meditado e savo, ol komprenende ne fidas a mirakli o taumaturgi; Buddho partikulare interdikatas a sua dicipuli facar tale dicita mirakli, ed un del quar delikti qua havas kom konsequo l'exkluzo ek la frataro esas fanfaronar pri la kapableso facar mirakli. (L'altra tri esas: mortigar, furtar, e vivar nechaste). Ed en granda diskurso lu specale interdiktas a sua dicipuli augurar segun la stando dil steli o predicar segun irga tale dicita indici. Kande ulfoye kelki de lua dicipuli demandis de lu permiso facar miraklo por konvertar certa homi, qui volis vidar miraklo por kredar ye lu, lu respondis: «Eskamotisti povas anke facar tala mirakli; la maxim granda miraklo esas la miraklo dil konverto per konvinkeso.»

Quale ni vidis, Buddho inauguris lua kariero per la vorti: «Apertita esas ad omni la pordego dil nemortiveso; qua havas oreli, venez e askoltez.» En un de lua diskursi lu dicis: «Tri kozi brilas koram la tota mondo, la suno, la luno e mea doktrino.» Esas do tote nekorekta atribuar al Buddhismo irga sekreta doci e nomar li Esotera Buddhismo, quale plura moderna, tale dicita religii e filozofi facas, exemple la teozofiisti. Lo mala esas, ke ta sistemi plajias del Buddhismo kelka signo-vorti, quale Karma e Nirvana, mixas li kun Brahmana, Kristana ed altra idei, precipue mistika ed okulta, e nomizas ta mixuro Buddhismo. La vera Buddhismo esas la kontreajo de mistika, desaprobas la mirakli, esas fondita nur sur la realajo, e refuzas spekular pri lo absoluta ed altra tale dicita unesma kauzi. Ta nejusta publikigaji pri la Buddhismo multe nocis ol en ocidentala landi; dum ke la mistiko e mirakli dil »Esotera Buddhismo» atraktis certa personi, ol repulsis serioza exploreri studiar la vera Buddhismo. L'Angla ciencisto Rhys Davids, forsan la maxim bona konocero dil Buddhismo en l'ocidento, dicis pri famoza libro titulizita «Esotera Buddhismo» (da Sinnett): «La titulo esas tre bela, ma la kontenajo esas nek esotera, nek Buddhismo; ultre ne existas esotera Buddhismo.»

Pro ke Buddho hezitis admisar homini en la frataro, e kande lu cedis al pregi di sua nutro-matro Pajapati e sua amata dicipulo Anando, lu facis rigoroza reguli por li, l'adversi dil Buddhismo reprochas a lu enemikeso al homini. Ma se on konocas la situeso dil homini en lora India (ed anke cadie che la Brahmani), on povas komprenar lua hezito. Fakte on povas citar multa eventi en lua vivo qui montras l'alta estimo, quan lu havis por la homini; e lu ipsa mencioni kelki ek lua femina dicipuli kom inter le maxim bona e le maxim erudita de omna lia dicipuli. ed esas remarkinda, ke en la santa libri dil Buddhismo, kande okaziono prizentas su mencionar homuli e homini kune, on mencionas sempre ici unesme; exemple on dicas senecepte matro e patro, e nulatempe inverse. Anke cadie la sociala stando dil homini en Buddhista landi esas multe plu favorema kam en altra orientala landi. En Burma exemple la homini esas legale egaligita al homuli e havas multa yuri, quin lia fratini en Europa nun deziras atingar.