Фаўст

Пасля яшчэ адно: зрабі і ўдзячны крок —
На дзесяціну, чынш, шарварак і аброк
Навечна дай правы! Узорныя парадкі
Павінны ж уключаць артыкул на выдаткі.
Каб збудаваць хутчэй, каб збудаваць як след,
З трафеяў удзялі нам залатых манет.
Ды зноў жа… апрача… —
чаго тут мне таіцца —
Патрэбны цэгла нам, бярвенне, чарапіца;
Фурманкі дасць халоп, фураж — вялікасць ваша!
Царква ўшануе слуг і вас богапамажа!

(Выходзіць.)

Імператар

Цяжар грахоў маіх і чортава падмога
Каштуюць дорага, ўчыняюць шкоды многа.

Архіепіскап(вярнуўшыся, з глыбокім паклонам)

Зламысніку таму і ўсёй ягонай плойме
Ты абяцаўся даць зямлю ў прыбрэжнай пойме,
Дазволь жа нам, царкве, каб успраменіць
                                                              змрок —
І там падаткі браць, і чыншы, і аброк.

Імператар(з прыкрасцю)

Зямлі няма яшчэ, яна ж, зямля, у моры.

Архіепіскап

Абы нам права мець — не ўсякі вынік скоры!
Не отрецыся бо словесем вес творить.

Імператар(адзін)

Я так дзяржаву ўсю патраплю раздарыць.

Акт пяты {247}

Адкрытая мясціна

Вандроўнік

Вось яна навокал хаты
Ліпак дружная сям’я;
І пад іх густыя шаты
Зноў вярнуцца рады я.
Вось прытулак той шчаслівы,
Што мне даў калісьці лёс.
Тут я жыў, калі бурлівы
Вал марскі мяне прынёс.
Ці гаспадары жывыя?
Ці ўжо кончыўся іх час? —
Бо яны ж былі старыя,
Як іх стрэў я першы раз.
Людзі шчырыя! Мо ў дзверы
Ціха стукнуць? Завітаць?
Мо яшчэ ў святым даверы
Рады вы дабром прыняць?

Баўкіда(вельмі старая бабулька)

Ціха, не будзі яго ты,
Хай стары мой адпачне,
Ад нялёгкае работы
Набярэцца сілы ў сне.

Вандроўнік

Помніш? Ты мяне калісьці
З мужам разам, як магла,
Не шукаючы карысці,
Даглядала, берагла.
О Баўкіда! Ледзь жывога
Адхадзіла ты мяне.

Уваходзіць дзед.

Філемон! Твая падмога
Скарб вярнула з мора мне.
Ваша ўгледзеў я акенца
І пачуў званы царквы.
Ратавальнікі тапельца —
Вы адны і толькі вы.

Дайце ж зноў мне падзівіцца
На ўзбярэжжа і прыбой,
Пакланіцца, памаліцца,
Мір адчуць усёй душой.

(Ідзе па дзюне.)

Філемон (да Баўкіды)

Ты рыхтуй ідзі ў камору —
Стол накрый і прыбяры.
А мы вернемся да мора,
Паглядзім на цуд згары.

(Стоячы поруч з вандроўнікам.)

Глянь: дзе хвалі ў бераг білі,
Там цяпер пад небакрай
Скрозь садоў панасадзілі
І зрабілі чысты рай.
Ратаваць ужо нязмога,
Адышлі мае гады,
Моц пакінула старога,
І няма ўжо тут вады.
Клалі грэблю тут, капалі
Чэлядзь рупная і пан,
Са стыхіяй ваявалі —
І скарыўся акіян.
Бачыш вёску, ніву, пашу,
Там лясок, тут хутарок.
Ну, хадзем жа ў хату нашу,
Бо ўжо сыра, бо ўжо змрок,
Ужо ў небе ззяюць зоры.
Завітаў ты ў дзіўны час:
Нібы лебедзі, па моры
Ветразі плывуць да нас.
Мора, бач, ужо далёка
Ад хаціны адышло,
А вакол, як бачыць вока —
Чалавечае жытло.

За сталом утрох у садзе