Камандзіроўка ў сваім горадзе

— Хліпкі,— Самсонаў агледзеў мяне, нібы сапраўды прыкідваў, ці маю здатнасць да пагрузкі-разгрузкі гарнітураў. Сам ён цягнуў на грузчыка, я нават сабе ўяўляю колішніх адэскіх бічоў менавіта такімі — каржакаваты, дужы. Аднак пры іншых абставінах я з ім падужаўся б, паказаў бы, хто ёсць хто. Ды нішто, дзе маё ні прападала. Хай пакуль цешыцца. Як кажа мой цяперашні кватэрны гаспадар, кожнай бульбіне свая тарка.

— Наш карміцель-паіцель пераборлівы,— у словах Лебедзева была непрыхаваная іронія.— А ты што, толькі вершамі і займаешся?

— Атрымаў накіраванне ў інстытут удасканальвання настаўнікаў,— сціпла паведаміў я свой грамадзянскі статус, прыдуманы Пятром Пятровічам.

— Не хочацца хамут на шыю? — падміргнуў Лебедзеў.

— Пайду пазней. Пакуль і месца не вызвалілася, і грошы сякія-такія ёсць, у студэнцкім атрадзе зарабіў,— легкадумна паведаміў я.— А заадно і кнігу падрыхтую. Мастацтва патрабуе ахвяр,— дарэчы ўспомніў я нядаўнія словы Пятра Пятровіча і сказаў іх з гонарам: маўляў, ведай нас.

— Ахвяр? Ну-ну,— Лебедзеў быў паблажліва вясёлы.— А цяпер — рушылі,— ён накіраваўся да дзвярэй. На вуліцы загадаў: — Фёдар, матор!

Маўклівы Грыгаровіч выскачыў на праезджую частку вуліцы і замаячыў там з паднятай рукой. Вось так, музыку заказвае адзін, а плоціць за яе другі.

Напэўна, Сямён хацеў агламошыць мяне сваёй незвычайнасцю, значнасцю, перавагай над астатнімі, уменнем прыгожа жыць. Бо не было патрэбы іранізаваць з Самсонава, камандаваць Грыгаровічам, патрабуючы машыну, каб пераехаць, як аказалася, на паралельную вуліцу.

Як бы там ні было, да рэстарана «Дняпро» мы падкацілі з шыкам. I тут ужо раскашэліўся сам Лебедзеў: зачыняючы за сабой пярэднія дзверцы, паклаў на сядзенне побач з шафёрам тры рублі. Развітаўся з ім велічна:

— Да пабачэння, шэф!

Напэўна, усё-такі для Лебедзева гэта было звычайным, бо яго хлопцы не адрэагавалі на купецкі жэст. А мне стала няёмка за шафёра, які з такой гатоўнасцю прадаваўся першаму стрэчнаму. Хацелася крыкнуць: дзе тваё рабочае сумленне! Але толькі моўчкі правёў вачамі па нумары машыны і адвярнуўся да вогненнай шыльды з назвай рэстарана, у якой у надпісе адваліўся хвосцік літары «р», і яна цяпер чыталася неяк касмічна: «Дняпоо».

Перад зачыненымі дзвярамі, за якімі бачылася грозная фірменная постаць швейцара, тоўпіліся людзі. У гэтым не было нічога дзіўнага. Горад наш немалы, прамысловы. Акрамя сваіх шмат камандзірованых, і ім, можа, не выпіць, а павячэраць ці проста, не маючы куды дзецца, пасядзець у цяпле-святле хочацца. Да іх я адчуваю спагаду — не соладка быць чужым у горадзе. Ды каб толькі дарослыя пнуліся ў тлумны рэстаранны чад. Свае, мясцовыя, развязныя юнцы, шумлівыя нафарбаваныя дзяўчаты, сярод якіх заўважаю дзвюх зусім маладзенькіх. Мітусяцца, заглядваюць у шыбы прагнымі вачамі, быццам за гэтым тоўстым шклом для іх прыгатаваны заморскія цуды. Баюся, хто-небудзь і правядзе, і кілішак-другі паднясе, не за так, вядома, а яны, гуляючы ў сучасных, не адмовяцца і потым не адмовяць… На жаль, бывае. Узяць бы добрую папружку ды ўрэзаць гэтым недаросткам па тым месцы, якое завуць мяккім і якое ў іх яшчэ аб’ёмнасці не набыло, каб не бадзяліся, дзе не трэба. А я нават турнуць адсюль іх не магу. Звычайнага грамадзяніна не паслухаюцца, бо, напэўна, і на бацькоў не зважаюць. А пасведчанне супрацоўніка міліцыі — адзінае, што на іх, можа, яшчэ падзейнічае, з кішэні не выцягнеш. Хаця б дружыннікі падышлі…

Для нас дзверы адчыніліся. Ніяк не магу спасцігнуць, чаму звычайна ў рэстаранах шалапутам выказваюць павагу і швейцары, і гардэробшчыкі, і метрдатэлі з афіцыянткамі? Гатовыя пылінку з пляча языком злізаць, крэсла патрымаць, пакуль зад зручней не ўладкуюць, а ўсядуцца — з усмешачкай адразу заказ прымуць. Побач жа будзе сядзець сталы і сціплы чалавек; і на яго, як нехта добра сказаў, нуль увагі, фунт знявагі. Наўрад ці справа толькі ў шчодрасці, якую праяўляюць Лебедзевы і Самсонавы. Хутчэй за ўсё гэта — еднасць душ, непераборлівасць, калі наперадзе замаячыць капейка. Як змагацца з гэтым злом, з гэтай багнай, што паглынае і старога швейцара, і маладога Грыгаровіча? Аднымі ўшчуваннямі, якіх мы не шкадуем, спрабуючы выхоўваць, бадай, не абысціся. Патрэбны нейкія іншыя, рашучыя меры. А якія канкрэтна — не ведаю ні я, ні, мабыць, тыя, хто павінен гэтым займацца. Усе мы толькі паабураемся, як вось я зараз, і адразу забудзем…

У вестыбюлі было змрочна. Нешматлікія цьмяныя бра, вакол якіх клубіўся цыгарэтны дым, паднімаючыся пад столь, давалі мала святла. Можа, такі стыль падобных устаноў, а можа, адміністрацыя эканоміла на асвятленні. 3 залы, куды вяла шырокая паўкруглая лесвіца з белага мармуру, неслася бадзёрая музыка. Там танцавалі. Хто што ўмеў. Ды не дзіва. Я, напрыклад, не мог улавіць нейкія пастаянныя рытмы. Відаць, танцору з затуманенымі віном мазгамі дастаткова, каб толькі нешта гучала. Ён, мабыць, і пад тамтам скакаў бы з не меншай асалодай. Абы звінела, ляпала, завывала.