Камандзіроўка ў сваім горадзе

Пугацэвіч крыху пастаяў, прыслухоўваючыся да няпэўнай думкі, што перарывістай марзянкай бліскала ў галаве, і прыкусіў губу. Што толькі не прывярэдзіцца! Ды ці адны гэтыя кражы цяжкім каменем вісяць на ім? Ён замкнуў сейф і падміргнуў прыціхламу апарату: я цябе, бяздушная скрыначка, перахітру, а тады верашчы, аж пакуль не захліпнешся. Нібы для пэўнасці памацаў трубку і імкліва выйшаў за дзверы.

Яму б крыху цярпення, а можа, і ўдачлівасці — затрымацца б на хвіліну-другую…

Дазваніўся чалавек толькі назаўтра.

Трубку падняў Шульжык. Ён выслухаў блытаную гаворку кушняра Іодаля і падумаў, што гэты сівы згорблены стары нічога вартага не паведаміў. Але вырашыў усё-такі зайсці да чалавека, найперш, каб не пакрыўдзіць. Бо наўрад ці такому грыбку панясуць заказ на шапкі, маючы на ўвазе прадаць іх потым праз камісіёнку. Нават сам Іодаль скардзіўся, што да яго ўжо ніхто не звяртаецца. Таму Вячаслаў і не сказаў, што цікавяць яго не гэтак футры, як іх уладальнікі. I нумар тэлефона пакінуў таму, што парадак ёсць парадак.

— Даў вам клопату,— збянтэжыўся кушнер, калі Шульжык прыйшоў да яго на кватэру.— Стары фантазёр. Сядзіш-сядзіш, чаго не прыдумаеш. А людзям бегай…

— Дык што вы меліся сказаць, Леанід Міхайлавіч? — Старшы лейтэнант ледзь успомніў імя і цяпер нецярпліва паглядаў на гэтага гаварлівага чалавека, які не спяшаўся пераходзіць да сутнасці справы.

— Што сказаць? Я і кажу. Усе думаюць, што стары Іодаль з’ехаў з глузду. Яны нясуць свае аблезлыя каўняры Салагубу, Скараходу, Бысавай. А гэтыя, з вашага дазволу, майстры яшчэ іголкі ў пальцах не трымалі, калі пра мяне ведаў увесь горад. Партачы!

— Леанід Міхайлавіч!..

— Не хвалюйцеся, малады чалавек, ніводнае слова стары Іодаль не пускае на вецер.— Ён паківаў тонкім сухім пальцам перад Шульжыкавымі вачамі.— У кушняра Іодаля галава яшчэ ого-го. Вы зараз самі пераканаецеся. Я вам пакажу фасоны, якімі некалі захапляўся такі інтэлігентны цэнтр, як Бабруйск,— ён ухапіў оперупаўнаважанага за руку і пацягнуў у другі пакой.

Шульжык уздыхнуў.

У прапахлым нафталінам пакоі, стоячы перад з’едзенымі моллю, запыленымі манекенамі, ён некалькі хвілін добрасумленна выслухоўваў перавагі даўнейшых фасонаў перад цяперашнімі і, хаця спачуваў гэтаму бяскрыўднаму чалавеку, улюбёнаму ў сваю прафесію, не мог у думках не пагадзіцца з сучаснымі заказчыкамі, якія шукалі іншых майстроў.

— Людзі не ідуць да Іодаля,— ён скардзіўся хутчэй па прывычцы, чым крыўдуючы.— Але праўда некалі возьме сваё. Усе моднікі зразумеюць, хто шые лепшыя баяркі, берэты, вушанкі або кубанкі…— Ён быў аптымістам і не губляў надзеі. Відаць, гэта і падтрымлівала яго нязгасную энергію.— Але ж вы да мяне не шапку шыць, малады чалавек, так? — Ён крытычна агледзеў лейтэнанта і хітра прыжмурыўся.— О-о, стары Іодаль яшчэ мае галаву. Калі да сумленнага чалавека звяртаецца міліцыя, значыць, гэта ёй вельмі трэба.

— Вы пазванілі…

— Так, так, малады чалавек. Два дні званіў. А можа, дарэмна? Навошта ўзнімаць юрхал, калі ты сам не ведаеш, дзеля чаго? Мала што прывідзіцца і прыпомніцца старому фантазёру. Вось вы, важны афіцэр, вы мне скажыце, хіба гэта не глупства? Хіба нармальнаму чалавеку прыйдзе ў галаву турбаваць міліцыю з-за такой дробязі, нават калі сама міліцыя яго просіць аб гэтым? Не-не, не спрачайцеся. Паслухайце.

Шульжык ужо не спадзяваўся, што некалі скончыцца гэты паток, што нарэшце пачуе, чаго званіў Леанід Міхайлавіч аж два дні запар. Таму пачатак новага слоўнага залпа сустрэў, не надта ўнікаючы ў сэнс.

— Ну, каму цікава, што адзін стары, якому месца ўжо на гарадскіх могілках, выпадкова бачыць на вуліцы даволі пажылога прайдзісвета?

«Увогуле прайдзісветы — не мая галіна»,— мільганула ў галаве Вячаслава, але тое, што ў размове нарэшце-такі з’явілася нешта крымінальнае, яго насцярожыла.

А Іодаль зноў нібы забыўся, пра што пачаў, і пераключыўся на іншае:

— Вы не зважайце, што я бегаю вакол гэтых чурбакоў,— ён тыцнуў кулачком у бліжэйшы манекен, ад чаго ў сонечных праменнях заструменіліся драбнюткія часцінкі пылу.— Вы садзіцеся, малады чалавек, нават у вашым раннім узросце лепш добра сядзець, чым дрэнна стаяць. Нездарма разумныя людзі кажуць, што ў нагах праўды няма і не будзе,— і раптам без перадыху вярнуўся да ранейшага: — Жора Сарвіра быў не адзін!

— Хто? — Шульжык няўцямна глядзеў на старога.

Леанід Міхайлавіч задаволена рассмяяўся.

— У Іодаля зрок яшчэ ого-го! Вы хочаце пачуць, хто такі той прайдзісвет, вам мала, што ён прайдзісвет! Калі ласка! Георгій Маркавіч Сарвіра — вялікі спецыяліст па футрах. Вы не ведаеце? — здзівіўся стары.— Вы не ведаеце? Яго некалі цэлы Бабруйск ведаў. Вялікі спецыяліст,— ён уклаў у свае словы, здавалася, увесь сарказм, які толькі мог трымацца ў яго лядашчым целе.— Яму ўжо стала цесна ў Бабруйску, ён перабраўся ў сталіцу.

— Дзе ж я мог пачуць пра гэтага вялікага спецыяліста? — Шульжык нахмурыўся, сцэна зацягнулася і пачала яго непакоіць. За словамі кушняра хаваўся нейкі незразумелы яму сэнс.— Пры чым тут футра?