Камандзіроўка ў сваім горадзе

Блукаю па цесных дварах, не прыстасаваных для адначасовага знаходжання ў іх дзесяткаў машын, назіраю мітусню ля пад’ездаў, караваны людзей з грузам і без грузу на плячах, якія снуюць па лесвіцах — ліфты па чыёйсьці завядзёнцы да поўнага засялення дзейнічаць не будуць,— і спачуваю, і зайздрошчу навасёлам. Я не тое што на дзевяты, на дваццаты паверх папёр бы ножкамі, абы які пакойчык далі. Некалі дачакаюся…

Таго, каго меркаваў тут знайсці, убачыў ля другога пад’езда ўжо апошняга з гэтых дамоў. Мог бы, здаецца, радавацца, што такі празорлівы, а мне стала сумна. Надзея на памылку, якая цеплілася раней, растала, не пакінуўшы нават плямкі. Шалапут, валацуга, дзялок, але не болей. Так хацелася думаць пра яго. Так бы і думаў, каб не гэта сустрэча, якую я вылічыў.

Раблю выгляд, што не заўважаю, брыду, з цікавасцю разглядаю шумлівую дзятву, заклапочаных жанок, узбуджаных мужчын. Перакідваюся з тым-сім словам-другім і краем вока сачу за ім, сваім знаёмым.

— Пан паэт? — У голасе яго здзіўленне і трывога.— Ты чаго тут?

Азіраюся, недаверліва міргаю і тады радуюся:

— Сямён?! От добра! А я цябе шукаў сёння.

— Тут? — Вочы яго шклянеюць.

— Тут? — дзіўлюся я.— Дома. А тут… Можа, хто пакой здасць. Ідзе зіма, а ў драўлянай хаце — сам ведаеш…

Лебедзеў абмякае. Праз імгненне ён ужо звычайны — самаўпэўнены, едкі.

— Інтэлігент. Цёплы ватэр-клазет падавай. А нашы дзяды як жылі? Га?

— Я не горшы за іншых,— крыўджуся і вытрымліваю паўзу, каб ён прыняў закід у свой адрас, і тады зноў выпускаю крыху пары з катла, у які нас уціснула гэта не зусім выпадковая сустрэча. Ківаю ў бок чарговай нагружанай хатнім скарбам машыны: — За іх, напрыклад?

— За іх — не,— Сямён на гэта згодзен, яны — не ён.

I зноў пахмурнее:

— Што хацеў?

Расказваю і дадаю:

— Таццяна Макараўна ўзялася з тваім бацькам перагаварыць, але неяк няёмка.

— Калі маці возьмецца, лічы, ты на сталай працы,— ён прыжмурана паглядае на мяне.— Кватэру прыдбаў?

— Пакуль не.

— Дай ім тыдзень на ўладкаванне. Расставяць ложкі-шафы, тады і заходзь. Паехалі?

— Паашраюся трохі,— ён мне ўжо непатрэбны, і я хачу хутчэй ад яго адчапіцца.

Сямён не настойвае. У яго тутэйшых клопатах я, як асістэнт, не падыду.

20

Выходзячы з завода, капітан Пугацэвіч затрымаўся ў прахадной. Быццам спадзяваўся што наяве ўбачыць адказ на тую сваю здагадку, якая прыйшла да яго ў раздзявалцы, а потым і ў канторцы інструментальнага цэха.

Да канца змены, калі праз дзверы прахадной пацячэ шумная няспынная рака рабочых, было яшчэ тры гадзіны. У прасторным памяшканні з зашклёнай каморкай і механічнымі турнікетамі стаяла цішыня. Толькі зрэдку на завод ці з завода праходзілі тыя, хто меў спецыяльны пропуск, які дазваляў выхад у любы патрэбны час. Яны ўстаўлялі пропуск у гняздо, і штанга турнікета адыходзіла ўбок, адкрываючы дарогу. А электронны вахцёр адзначаў, хто і калі пакінуў або вярнуўся на завод.

Напэўна, Пугацэвіч прастаяў у задуменні даўгавата. Ахоўнік падняў у акенцы шкло і, высунуўшы сівую галаву, пацікавіўся:

— Вам, можа, што трэба? — Ён ведаў, хто такі Пугацэвіч. Прыйшоўшы сюды, Сяргей Антонавіч з ім пагаварыў, і ў гэтым яго пытанні пракінулася спачуванне і жаданне хоць неяк дапамагчы заклапочанаму чалавеку.

— Дзякуй,— схамянуўся капітан,— усё ў парадку.

3 тэлефона-аўтамата капітан пазваніў Акуліку, папярэдзіў, што неўзабаве будзе.

— Ламаеш ты мне планы,— такімі словамі сустрэў Акулік Пугацэвіча.

— Хто ведае, дзе знойдзеш, а дзе згубіш,— паглядзеў на сябра Сяргей Антонавіч.— Быў на машынабудаўнічым.

Вадзім Аляксандравіч ускінуў вочы.

— Паводле цэхавых дакументаў, Грыгаровіч сапраўды не пакідаў другога жніўня тэрыторыі завода ў час працы. Спецыяльнага пропуска ў яго няма, так што выхад з завода быў бы абавязкова зафіксаваны ў дакументах — заяве начальніку цэха, яго рэзалюцыі аб звальніцельнай, адзнацы ў табелі… Увогуле бюракратыя, якую ў дадзеным выпадку я вітаю. Дык што, алібі? Шульжык так і прыняў гэта. I ты, следчы, бадай, не стаў бы аспрэчваць афіцыяльную даведку з завода.

Акулік слухаў і моршчыўся. Спроба перапыніць красамоўства старшага оперупаўнаважанага, які, па ўсім бачна, ухапіў-такі жар-птушку за хвост, толькі б зацягнула яго паведамленне.

— Тады я ўзяў праблему, так сказаць, аб’ёмна,— робячы выгляд, што не заўважае нецярпення Вадзіма, цягнуў Сяргей.— Чаго на свеце не бывае, думаю. Калі не Грыгаровіч, то, можа, хто іншы адзначаўся ў той дзень у прахадной, з інструментальнага цэха, вядома.

— I не памыліўся,— уставіў Акулік, ён ужо здагадаўся, што будзе далей.

— У той дзень з дзесяці трыццаці да адзінаццаці пяцідзесяці пяці завод пакідаў адзін з наладчыкаў. Пацікавіўся, з якой нагоды, куды хадзіў.

— Ён быў цэлы дзень на месцы,— усміхнуўся Акулік.

— Іменна. У новым агрэгаце нешта не ладзілася. Значыць, нехта выкарыстаў пропуск. Заўваж, амаль нічым не рызыкуючы — наладчык мае права на выхад. Як узяў пропуск? У раздзявалцы. Кабінкі побач, замочкі па складанасці саступаюць кватэрным, для ўмельца — дзіцячая забава. Вось так.

— Як жа не хапіліся таго, хто па чужым пропуску выходзіў?