Камандзіроўка ў сваім горадзе

Не проста раскрыць злачынства, але і дабіцца, каб злачынца ўбачыў сябе нібы збоку, вачамі сумленнага чалавека. Кажуць, што гэтым больш павінен займацца следчы, суд. Напэўна, потым следчы, суд зробяць гэта больш поўна, пераканаўча. Але Сяргей Антонавіч лічыў, што першы камень у падмурак будучага выхавання злачынца павінен закладваць і ён, калі ўзнікае такая магчымасць.

— Што мне патрэбна, Ніна Іванаўна? Паўтаруся — шчырасці. Трэба, каб вы пра тую ноч у Грыгаровіча ўспомнілі. Усё! — Пугацэвіч памаўчаў і ўдакладніў: — Без маёй падказкі.

Відаць, тут Сяргей Антонавіч дапусціў памылку. Не падумаў, што яе слабая воля хутчэй падпарадкоўваецца сіле, чым мяккасці. Яго сумны голас, спагадлівасць Шумейка, успомніўшы навуку Лебедзева, прыняла за няўпэўненасць, спробу падлавіць, выцягнуць прызнанне.

— Калі вас цікавіць, што было, як Сэм выключыў святло…— Падсвядома яна хацела вывесці Пугацэвіча з раўнавагі, адцягнуць ад пытання, якое ўжо вісела над ёю.

Капітан нават не раззлаваўся. Ды і не мог раззлавацца. Нервовасць была натуральным станам чалавека, які чакаў і баяўся выкрыцця, і яна адна, бадай, з’яўлялася для яго сродкам абароны. Таму Сяргей Антонавіч тым жа роўным, крыху паніжаным тонам папярэдзіў:

— Шкада, што не паверылі. Я не бяру, як кажуць, на пушку. Зараз вы гэта зразумееце. За дэталі не ручаюся, потым, калі захочаце, паправіце мяне…

Здаецца, нічога такога не сказаў Пугацэвіч, а Ніну зноў ахапіла роспач. Пальцы забегалі па сумачцы, намацваючы замок. Пакуль яна навобмацак адшуквала насовачку паміж пудраніцай, ключамі, кашальком і шмат чым іншым, без чаго жаночая сумачка не сумачка, Пугацэвіч маўчаў.

Нарэшце Ніна правяла насовачкай па вачах, скамечыла яе ў кулаку і аціхла.

— Дык вось. У той чорны вечар другога жніўня Лебедзеў з Грыгаровічам, абакраўшы раніцай кватэру на Падлеснай вуліцы, вырашылі адзначыць гэту падзею. Запрасілі Самсонава, але жонка чамусьці, на яго шчасце, дарэчы, не пусціла. Так?

Шумейка не адказала, яна знайшла нейкую плямку на спадніцы і гладзіла яе, збірала ў складкі, потым распраўляла і зноў гладзіла, не падымаючы вачэй. Быццам старшы оперупаўнаважаны крымінальнага вышуку размаўляў сам з сабой.

— Дапускаю, спачатку вы не ведалі пра повад для п’янкі. Гарэлка развязала хлопцам языкі. Карацей, Лебедзеў расказаў вам і, можа, прадэманстраваў пачак грошай, здабытых за некалькі хвілін страху. Мог і пахваліцца пры гэтым, што дурняў на яго век хопіць. Так?

Ніна скурчылася, губы падрыгвалі, яна як змагалася з сабой, не даючы вырвацца гуку, слову.

— От тут, мабыць, вы і сказалі пра Канапацкіх. Нешта накшталт таго, што ёсць кватэры багацейшыя. У вас і думкі не было пра кражу менавіта ў іх, гэта было сказана як прыклад. I дружбакі вашы спачатку не звярнулі ўвагі на гэтыя словы. Потым яшчэ пілі. Але ў Лебедзева, напэўна, думка пра багатую кватэру засела ў галаве. Яшчэ нічога не вырашыўшы, папрасіў вас пазваніць і праверыць, ці дома яны. Вы не адмовіліся. Гэта ўсё яшчэ была гульня, ва ўсякім разе, для вас. Але яна ўжо казытала нервы. Лебедзеў падліваў у вашу шклянку і неўзабаве адвёў у спальню. Так?

Ніна бездапаможна азірнулася, правяла языком па асмяглых губах. Сяргей Антонавіч падумаў, што ён, бадай, галоўнае падае правільна. Устаў, наліў вады.

— Выпіце,— калі дзяўчына паставіла пустую шклянку на стол перад сабой, прапанаваў: — Цяпер ваша чарга, дапаўняйце. Не старайцеся што-небудзь змякчыць. Лебедзеў з Грыгаровічам на следстве, выкручваючыся, усё выкладуць. Не пашкадуюць ні адзін аднаго, ні вас.

— Я спала,— прашаптала яна, быццам не мела сілы гаварыць на поўны голас.— Я не ведала, што яны надумалі…

— Хто яны?

— Сэм і Федзька. Пад раніцу мяне разбудзілі… Далі выпіць… Сэм паказаў чэкі, ну, «Знешпасылгандлю», і сказаў: «Выбераш што хочаш».

Шумейка сціхла. Пугацэвіч зразумеў, што тады, даведаўшыся пра кражу ў блізкіх ёй людзей, яна не жахнулася, не ўзбунтавалася. Магчымасць купіць тое, што не ўдавалася дастаць за звычайныя грошы, аказалася мацнейшай за сумленне. Ён не стаў сарамаціць Ніну, не павярнуўся язык тлумачыць дарослай жанчыне, што такое добра і што такое кепска. Ён пастараўся наогул не паказаць сваіх адносін да яе паводзін і па-ранейшаму роўна, спакойна працягваў допыт, удакладняў дэталі.

Хлопцы не надта раскрыліся перад сяброўкай. Дзе хавалі рэчы, каму прадавалі што, яна не ведала. У гэтым Пугацэвіч ёй верыў. Лебедзеў не толькі асцярожнічаў, але і быў не вельмі высокай думкі аб сваёй палюбоўніцы. Аднак галоўнае Шумейка ўсё-такі сказала. Цяпер можна было ўжо брацца за Лебедзева.

Ніна падпісала пратакол, і Сяргей Антонавіч папрасіў яе пабыць у калідоры — трэба было з Акулікам вырашыць, што рабіць з ёй далей.