Камандзіроўка ў сваім горадзе

Перагаварыўшы з Вадзімам, Пугацэвіч выглянуў за дзверы. У пустым калідоры дзяўчына адзінока горбілася на аблезлым крэсле. Суцішаная, хмурая. I не было на твары звычайнай грымасы незадаволенасці. Можа, нарэшце, дапяла, што ўсё навокал не толькі для яе. Сяргей Антонавіч уздыхнуў. Яму б зараз абдумваць чарговыя хады, а ён не можа пазбавіцца непакою за лёс гэтай увогуле банальнай злачынкі. Акулік у свой час пагадзіўся з ацэнкай, дадзенай Ніне лейтэнантам Гарбаценкам. На іх думку, ёй не пашчасціла з каханым. Трапіўся б не Лебедзеў, а нехта прыстойны, і была б Ніна іншай. Ды справа не ў выпадку. Што б ні пісаў аўтар аднаго рамана, які ён, Пугацэвіч, нядаўна прачытаў, сяброў выбіраюць. Паводле сваіх мерак, поглядаў, імкненняў. I Шумейка выбрала Лебедзева, а не Гаруновіча, напрыклад. Такія хлопцы ёй здаюцца прэснымі, старамоднымі, нецікавымі.

Паглядаючы на дзяўчыну, Сяргей Антонавіч думаў, што трэба неяк пагаварыць з ёю, каб усвядоміла незайздроснае становішча, каб дайшла сваёй набітай трухой галавой да разумення таго, што апынулася ў гэтай багне па ўласнай віне. Думаў і разам з тым адчуваў, што вельмі не хочацца рабіць гэтага. Прыкра даросламу і з дыпломам чалавеку тлумачыць прапісныя ісціны. Аднак служба ёсць служба. Часам мусіш рабіць тое, што разумееш галавой, а не сэрцам. Шумейка павінна ў іх барацьбе з Лебедзевым застацца хаця б нейтральнай. Ні Сямёну, ні Грыгаровічу, пакуль іх не затрымалі, ведаць пра яе допыт не варта. Каб не гэта, не стаў бы ён больш важдацца з дзяўчынай, пакінуў бы ўсе клопаты следчаму.

— Заходзьце, Ніна Іванаўна. Яшчэ некалькі неабходных слоў.

Якім бы незадаволеным ні быў Пугацэвіч, што б там на сэрцы ні трымаў, свайго настрою ніколі не паказваў. Ні выглядам, ні тонам.

Хвіліны чакання для Шумейка не прайшлі бясследна. Тое-сёе яна зразумела. Цяпер дзяўчына выглядала сумнай і разам з тым спакайнейшай, быццам змірылася са сваім лёсам.

— Не буду абнадзейваць, Ніна Іванаўна, ваша становішча незайздроснае. Вас чакае суд…

— Мяне арыштуюць? — Яе трывожыла не тое далёкае, пра якое ён сказаў. Пра будучыню яна не прывыкла думаць. Яе трывожыла, што будзе менавіта неўзабаве, зараз.

— Следчы ў пракурора…— адказаў ёй і падумаў: добра, што ёсць каму прымаць рашэнне. Сам ён не хацеў бы гэтага рабіць. 3 аднаго боку, няблага дзеўцы пакаштаваць смак хлеба ў следчым ізалятары, можа, дайшло б нарэшце, што за ўсё трэба плаціць, не маленькая; з другога, следчы ізалятар тыя ж краты, са сваім асаблівым турэмным рэжымам, і невыпадкова прымяняецца як крайняя мера. А ці ёсць у ёй патрэба ў гэтым выпадку, Пугацэвіч і цяпер, калі ўсё было высветлена, сказаць не мог…

— Што я такога зрабіла?

— Вы ж рэвізор, сустракаліся з парушэннямі, якія падпадаюць пад артыкулы крымінальнага кодэкса, і не можаце не ведаць, што да чаго…

26

Не скажу, быццам мне блага на прыватнай кватэры. Асобны пакойчык у драўляным доме на ціхай зялёнай вуліцы, якіх, на жаль, у нашым горадзе засталося не так многа. Пяць хвілін хады да тралейбуснага прыпынку. Гаспадары — людзі пажылыя, спакойныя, іх ніколі не чутно. Праўда, і я дома бываю часцей за ўсе толькі ноччу. Ды ўсё роўна характар чалавека праяўляецца ў любы час сутак. I ўсё-такі, нягледзячы на такія выгоды, я хацеў быў, як толькі скончылася мая камандзіроўка-заданне, вярнуцца ў інтэрнат. Нічога, што там цеснавата, шумнавата — жывём мы ўтрох, мяне ўсё роўна зноў пацягнула туды. Відаць, вінаваты мой універсітэцкі перыяд жыцця. Пяць гадоў, праведзеных сярод вясёлых людзей, не хутка забудуцца. Звярнуўся да начальніка аддзела, а ён мне:

— Так і быць, папанствуй у асаблівых умовах яшчэ дзён пару, ты гэта заслужыў.

Вядома, справа не ў заслугах. А ў чым — Пётр Пятровіч не растлумачыў. Значыць, сядзець мне ў выхадны дзень дома. Раблю гэта без задавальнення.

Між тым ужо блізка да пятай гадзіны. Можа, у сваё любімае кафэ махнуць? Калі я не памыляюся, у прынцыпе эта тое ж самае, што сядзець мне дома. Ды гэта я разумею па-свойму. А якую пастку ставіць падпалкоўнік, пакуль вядома аднаму яму. Так што мушу строіць з сябе пай-хлопчыка, не далучанага яшчэ да таямнічых спраў ветэранаў вышуку і следства. Паэт Гарбаценка меў прастору для ініцыятывы, навічок міліцыі Гарбаценка, па ўсім бачна, не павінен нідзе вытыркацца.

Пазяхнуўшы, прыпаў да акна. Гаспадар на двары мешта майструе — рубанак пад яго рукамі ўвішна грызе тоўстую сасновую дошку, пускаючы за сабой жоўта-белую смалістую стружку. Яна закручваецца ў кольцы і нехаця спаўзае з варштата. Мне здаецца, што я чую церпкі пах смалы няўлоўнае шапаценне. Гэта адчуванне такое рэальнае, што я на нейкі час пазбаўляюся сваёй нудоты. Нешта нават мроіцца. Цягнуся па аловак і заўважаю, што гаспадар з кімсьці размаўляе. Чалавек ён не надта кампанейскі, сяброўства з суседзямі, здаецца, не водзіць, і я мімаволі сунуся паглядзець, з кім гэта ён. Зірнуў і зніякавеў: дык гэта ж Сэм!

Чаго ён?