La Princeto Tradukita ad Ido da Fernando Tejón

— Kompreneble. Kande vu trovas diamanto, olquan nulu proprietas, vu esos lua proprietanto.

E se vu trovas insulo, olquan nulu proprietas, vu esos lua proprietanto. Samamaniere, se vu esas la unesma persono qua havas ideo, e vu patentigas ta ideo, lore vu esos olua unika proprietanto. Do me proprietas la steli pro ke nulatempe ulu havis la ideo proprietar oli.

— To esas verajo — dicis la princeto —. Ma quon vu facos per la steli?

— Me administras oli, me kalkulas e rikalkulas olia nombro — respondis la negociisto—. Ta

laboro esas desfacila, ma me esas serioza persono.

Ta respondo ne tote satisfacis la princeto, qua dicis:

— Se me proprietas kravatego me povas metar olu an mea kolo e portar olu, se me proprietas

floro me povas koliar e portar olu irgaloke. Ma vu ne darfas prenar la steli e portar oli ulaloke!

— No, ma me povas depozar la steli en banko.

— Quon to signifikas?

— To signifikas ke me skribas sur papero la nombro de mea steli e pose me depozas ta papero

en tirkesto olquan me pose klozas per klefo.

— E ka nulo pluse?

— Yes, to suficas.

“To esas amuzanta” — pensis la princeto — “e suficante poeziala, ma ne tre serioza.”

Pri la serioza kozi la princeto havis idei tre diferanta kam olti di la adulti.

— Me — lu dicis ankore — proprietas floro quan me irigacas singladie. Me proprietas volkani

quin me skrapizas singlasemane, anke extingita volkano pro ke nulu savas quo eventos future. Me, kom proprietanto, esas utila a mea volkani, ed a mea floro. Ma vu ne esas utila a la steli...

La negociisto intencis parolar, ma lu ne trovis apta respondo. Lore la princeto foriris.

“Certe la adulti esas tre stranja” — dicis a su la princeto dum la voyajo.

26

Chapitro XIV

La kinesma planeto esis tre stranja. Olu esis la plu mikra planeto ek omni. Olu havis nur la suficanta spaco por un stradolanterno ed un lanternisto. La princeto ne komprenis por quo esis utila en la cielo, en planeto sen domi nek habitanti, lanterno e lanternisto. Tamen lu pensis: “Forsan ta viro esas absurda; tamen lu esas min absurda kam la rejo, kam la superbo, kam la negociisto e kam la ebrio. Adminime lua laboro havas senco. Kande lu acendas lua lanterno, lo aspektas la nasko de stelo o de floro. Kande lu extingas lua lanterno, lu dormigas la stelo o la floro. Yen belega laboro, e pro ke olu esas belega lore olu esas utila.”

Kande lu arivis sur la planeto, lu respektoze salutis la lanternisto:

— Bona matino! Pro quo vu jus extingis la lanterno?

— Pro la instruciono — respondis la lanternisto — Bona matino!

— Quo esas la instruciono?

— La instruciono esas cakaze extingar la lanterno. Bona nokto!

E lu itere acendis la lanterno.

— Ma pro quo vu itere acendis olu?

— Pro la instruciono — respondis la lanternisto.

— Me komprenas nulo — dicis la princeto.

— Esas nulo komprendenda — dicis la lanternisto—. La instruciono esas la instruciono. Bona

matino!

E lu extingis la lanterno.

Pose lu sikigis la sudoro di lua fronto per nazotuko rede quadratizita.

27

— Mea mestiero esas ulo terorigiva. Olim olu esis agreabla. Matine me extingis la lanterno e vespere me acendis olu. La cetera tempon di la dio me uzis por repozar jorne, e dormar nokte.

— E pose, ka la instruciono chanjesis?

— La instruciono ne chanjesis – dicis la lanternisto — e to teroras! Singlayare la planeto rotacas plu rapide, ma la instruciono ne chanjesis.

— E do...? — dicis la princeto.

— Nun la planeto rotacas unfoye singlaminute, e lore naskas nova dio. Do me ne havas tempo

por repozar, me acendas ed extingas la lanterno unfoye singlaminute.

— Yen rarajo! Do ka hike la dio — durado esas un minuto?

— To tote ne esas stranjajo meaopinione — dicis la lanternisto —. Ni konversis dum un monato.

— Ka dum un monato?

— Yes, hike triadek minuti esas triadek dii. Bona nokto!

E lu itere acendis la lanterno.

La princeto regardis la lanternisto e vere prizis lu pro tante fidele obediar la instruciono. Lu memoris la sunokushi quin lu ipsa altratempe observis per movar lua stulo. La princeto volis helpar lua amiko:

— Atencez! Me konocas metodo per qua vu povos repozar segunvole...

— Me sempre volas repozar — dicis la lanternisto.

To ne esas surpriziva, nam onu povas esar samatempe fidela ed ociera.

E la princeto duris parolar:

— Vua planeto esas tante mikra ke vu povas cirkumirar olu per tri granda pazi. Vu nur devas

lente marchar por sempre esar sub la suno, e tale kande vu deziros repozar lore vu marcheskos... e la durado di la jorno esos ta quan vu volez.

— To ne tre multe helpos me — dicis la lanternisto —. To quon me maxim multe prizas esas

dormar.

— Ho! Desfortuno! — dicis la princeto.

— Certe desfortuno! — dicis la lanternisto — Bona matino! — e lu extingis la lanterno.

Dum la voyajo ek la planeto la princeto pensis: “Ilta esus desprizita da la altri; da la rejo, da la superbo, da la ebrio e da la negociisto. Tamen lu esis la unika persono qua ne semblis ridinda a me, posible pro ke lu sucias pri ulo vice nur suciar pri su.”