- А я вас тут раней не бачыла, -- сказала я, звяртаючыся да пана Н╕чыпара. -- Вы ж не з тутэйшых?
Не ведаю, што я сказала смешнага, але пан Н╕чыпар раптам ад душы зарагата╝, трасучы бародкай.
-- Ды тутэйшы я, тутэйшы! - прагавары╝ ён, адсмяя╝шыся. -- Я тутэйшым бы╝, кал╕ яшчэ мост не збудавал╕.
-- Тая, не разма╝ляй з ╕м... -- сказа╝ Ц╕мка, цягнучы мяне за рука╝.
-- Ц╕м, ну пачакай, -- сыкнула я.
Я адчувала, што адбываецца штосьц╕ вельм╕ важнае. Штосьц╕, ад чаго, магчыма, будзе залежаць маё далейшае жыццё.
-- Паслухайце...пан Н╕чыпар... -- прагаварыла я, старанна падб╕раючы словы. - Скажыце, вы таксама ╕х бачыце?
Хто (альбо што) тыя 'яны', я не ╝дакладняла, бо мне здавалася, што пан Н╕чыпар ╕ так ведае, аб чым ╕дзе размова.
-- Сутнасць не ╝ гэтым, Тая, -- адказа╝ пан Н╕чыпар. - А ╝ тым, як ты да гэтага став╕шся.
-- Мне...зам╕нае, - шчыра сказала я. - Так, зам╕нае. Яны крычаць, быццам ╕х заб╕ваюць. Просяць дапамог╕. ╤ выглядаюць як...цяжка хворыя, альбо зраненыя...як╕м яшчэ можна дапамагчы. А я не магу.
-- Не можаш, ц╕ не жадаеш? - удакладн╕╝ пан Н╕чыпар.
-- Не ведаю як, -- адказала я.
Пэ╝на, з боку ╝сё гэта выглядала, як гутарка двух вар'ята╝. Але я пачувалася невымо╝на шчасл╕вай, што нарэшце сустрэла кагосьц╕, хто мяне разумее.
-- ╤ ты жадаеш ад гэтага пазбав╕цца, -- прамов╕╝ пан Н╕чыпар, хутчэй сцвярджаючы, чым пытаючыся.
Я к╕╝нула.
-- Так-так. Пазбав╕цца, значыць. Адмов╕цца ад змеева дара, -- гавары╝ пан Н╕чыпар. -- Зраб╕цца, як усе. Звычайнай. Пасрэднай. Сярэднестатыстычнай ╕ законапаслухмянай грамадзянкай... як там вас кл╕чуць цяпер - Губерн╕я? Крэсы ╬сходн╕?
-- Гэта лепш, чым быць вар'яткай, -- сказала я.
-- Ну, што ж, -- прамов╕╝ пан Н╕чыпар.
Ён працягну╝ да мяне руку, зраб╕╝ ня╝ло╝ны жэст вакол маёй галавы, н╕бы цыркавы штукар, ╕ -- 'Хоп!' -- схап╕╝ штосьц╕ ╝ кулак ля майго вуха. Потым ён выцягну╝ з-за пазух╕ звычайную шкляную бутэлечку накшталт чвэртачк╕, альбо мярза╝чыка, як кажуць тутэйшыя, паднёс руку да рыльца ╕ асцярожна раскры╝ над ╕м далонь, быццам вытрасаючы штосьц╕ на дно.
-- Вось ╕ ╝сё, -- сказа╝ пан Н╕чыпар, шчыльна закруц╕╝шы на бутэльцы корак. - Трымай!
Ён працягну╝ мне бутэлечку. Я ╝зяла яе ╝ рук╕ ╕ агледзела. Бутэлька выглядала абсалютна пустой. Пусцейшай не бывае.
-- Там яна, там, -- запэ╝н╕╝ мяне пан Н╕чыпар. - Ты ╝сётк╕ падумай як след. Кал╕ вырашыш пазбав╕цца ад яе канчаткова, к╕нь бутэльку ╝ Овельку, у в╕р пад Чортавым Мостам. А кал╕ пажадаеш яе выпусц╕ць, то разб╕ бутэльку ц╕ проста адкруц╕ корак. ╤ глядз╕ не згуб╕ яе, бо бяда будзе.
-- Не згублю, -- сказала я, хаваючы бутэлечку ╝ к╕шэнь вятро╝к╕. - Дзякуй, пан Н╕чыпар!
-- Няма за што, -- прамов╕╝ той ╕ адвярну╝ся, зно╝ прыня╝шыся ╝глядацца ╝ цёмныя, в╕рл╕выя воды.
Мне здавалася, што м╕нула процьма часу, аднак насамрэч прайшло менш за па╝гадз╕ны, ╕ нашы мамы не паспел╕ нават занепако╕цца. Разам з Ц╕мкам вяртал╕ся мы да летняй кавярн╕. Я трымала руку ╝ к╕шэн╕, сц╕скаючы ╝ далон╕ запаветную бутэлечку, у якой, н╕бы джын з казк╕, была запячатана Цемра. Ц╕мка да ╝сёй гэтай г╕сторы╕ пастав╕╝ся скептычна ╕ ╝парта называ╝ пана Н╕чыпара 'круцялём', з як╕м мне не варта было разма╝ляць. Пра пана Н╕чыпара мамам мы вырашыл╕ не расказваць.
Дома я схавала бутэлечку сабе пад падушку, але потым, спалоха╝шыся, што мама знойдзе яе ╕ вык╕не, пастав╕ла на шафу для адзення. Шафа да самай стол╕ была загрувашчана Патрэбым╕ Рэчам╕, Як╕м╕ Часова Не Карыстаюцца: кардонная скрыня са старым╕ фотаздымкам╕, паб╕тая жырандоля, электрычная навагодняя г╕рлянда, якая да╝но перагарэла, падораны к╕мсьц╕ кававы млынок, шкляная ваза, якая н╕кому не падабалася, ╕ шмат чаго ╕ншага. Мама на шафу н╕кол╕ не заз╕рала, тольк╕ час ад часу зак╕двала туды новыя Патрэбныя Рэчы. Гэта была самая надзейная схованка.
Час ╕шо╝, але я памятала пра яе. Пасля таго, як пан Н╕чыпар запячата╝ Цемру ╝ бутэльку, маё жыццё зраб╕лася звычайным. Сярэднестатыстычным, як той сказа╝. Усе гэтыя Пачвары, Вусен╕ ╕ Г╕доты зн╕кл╕ наза╝сёды. Магчыма, яны н╕куды не падзел╕ся ╕ круц╕л╕ся дзесьц╕ побач, але я ╕х ужо не бачыла, не чула, не адчувала, ╕ мне не было да ╕х н╕якай справы. ╤ Чорта╝ Мост зраб╕╝ся самым звычайным мостам - смерцю там больш не пахла, ╕ ляманта╝ не было чуваць. Мяне гэта задавальняла. Тольк╕ па Сястры-Цемры я трох╕ сумавала. ╤ была бязмежна ╝дзячная пану Н╕чыпару за тое, што ён пак╕ну╝ мне магчымасць выбару. Надалей у мяне шматкроць з'я╝лялася спакуса разб╕ць бутэльку ╕ выпусц╕ць Цемру на волю - спачатку дзеля Ц╕мк╕, потым дзеля сябе. Але я гэтага не зраб╕ла. Мы неяк спра╝лял╕ся сам╕, без дапамог╕ звышнатуральных ╕снасця╝. ╤ паступова я пачала забывацца пра яе.