Гаспадар

Ляшчук. Алена Мікалаеўна, вы — жабрачка ў параўнанні з гэтым домам! Каб іх разарыць — сто гадоў усім райкомам на абеды…

Кацярына. Сядайце, госцейкі!

Ляшчук адкаркаваў бутэльку з каньяком. Гаспадыня прапанавала Новікавай наліўку.

Чыстая, ніякага спірту.

Ляшчук (цёпла, з цікавасцю пазіраючы на Новікаву, праспяваў). Рукі зябнуць, ногі зябнуць, ці не час настаў дзярабнуць?

Антонавіч. Калі я быў малады, гаварылі: «Стынут сиськи у подружки, не хватить ли нам по кружке?»

Кацярына. Бацька! Людзей пасаромейся!

Ляшчук. Алена Мікалаеўна, памятаеце, на нарадзе Худзянкоў: «Я поднимаю тост… Тьфу, поднимаю вопрос…»

Новікава (рукой прыкрыла чарку). Мне не трэба!

Кацярына. Калка ў плоце не мінаюць!

Ляшчук. Алена Мікалаеўна! Гаспадары пакрыўдзяцца! І я не бачыў ніводнага алкаголіка, які б спіўся на каньяку.

Новікава. Наліўку хачу пакаштаваць. Стоп! Дастаткова.

Кацярына. От наліў! Як лякарства!

Новікава. Наперадзе цяжкі дзень.

Ляшчук. Антонавіч, табе колькі?

Антонавіч. Краёў не бачыш, ці што?

Ляшчук. Гэта размова! Песні яшчэ пяеш?

Кацярына. А як жа? Бацька запяе — трэба тры чалавекі, каб яго перакрычаць! Ну, госцейкі, за ваша здароўе!

Новікава. І за ваша!

Кацярына. Маладая, прыгожая… І такі раён! Як ты спраўляешся?

Новікава (уздыхнула). Дрэнна.

Ляшчук (рассмяяўся). Алена Мікалаеўна працавала ў абкоме, дырэктарам саўгаса была! А за гэтыя паўгода раён так ускалыхнуўся!

Новікава (незадаволена). Хопіць вам.

Ляшчук. Гэта думка кіраўніцтва.

Новікава. Кацярына, як вам удаюцца такія надоі?

Кацярына. Я карову пагладжу, словы добрыя гавару, пачастую чым-небудзь смачным — вось яна ўсё малако і аддае. Карова — яна жывая, цяпло любіць… А то прыязджаў тут адзін ахламон, лектар. «Карова — гэта машына, якая перапрацоўвае…»

Новікава раптам гучна рассмяялася, смяялася доўга, да слёз.

Далібог, так і сказаў — машына. Мае пярэсценькія калі б гэта пачулі, вось бы аддалі яму малако! (Паказала фігу.) Бяры, дачка, кіндзюк, шынку вэнджаную, мачанку…

Новікава. Смаката! Ніколі гэткага не ела!

Кацярына. Я табе так скажу — на вёсцы толькі гультай без гаспадаркі. Калі ёсць жаданне — будзе ўсё!

Новікава. А ў суседзяў справы няважныя.

Кацярына. Дык ты паглядзі, як яны працуюць — бульбу ўсю згэмкалі, з зямлёй, з саломай… Га!

Антонавіч. Быў я той восенню на радзіме, па дакументы ездзіў… Гляджу, забілі кабана, сала і мяса ўзялі, а астатняе — у яму. Закапалі… «Што вы робіце?» — «Ды ну, будзем важдацца…»

Кацярына (уздыхнула). Адвучылі людзей гаспадарку весці.

Антонавіч. Раней, бывала, ідзе карова, кладзе ляпёшкі. Мужык — рукамі — бярэ гэтыя ляпёшкі і нясе на поле.

Кацярына. Бацька! За сталом…

Антонавіч. Пачакай. Выцер рукі пясочкам, травой і пайшоў. Вось як любілі зямлю!

Ляшчук. Кацярына, кажуць, у цябе тры свае каровы! Навошта?

Кацярына. Адкуль тры, Міхайлавіч? Адна старая, дзесяці цялят, другая маладзейшая, трох цялят, ну і цялушка. Малако здаём. Іванавіч сказаў: трымайце што хочаце, колькі хочаце, але лішняе здавайце ў калгас.

Ляшчук. Курэй многа?

Кацярына. А хто іх лічыў?

Ляшчук. Жывуць людзі!

Антонавіч. Міхайлавіч, я чуў, учора ты лаяў асабістыя гаспадаркі?

Ляшчук (з поўным ротам). Я супраць перагібаў. Калі б ты так працаваў і на калгасным полі… А?! Тады б і ў магазіне было!

Антонавіч. У магазіне падвялае. Яшчэ калі будзе… Як бы я ні працаваў у полі, вы потым недзе ўсё роўна дасцё прамашку — з транспартам або на захоўванні, і ўся мая праца… Вунь, у «Прагрэс» студэнты прыехалі, моркву ўбіраць. Так стараліся! А машыны — не прыйшлі! І ноччу ўся морква памерзла… Ты б бачыў, як горка плакалі студэнткі!

Ляшчук. Антонавіч, давай шчыра — ты адпрацаваў напружаны дзень у калгасе. Ці здужаеш яшчэ адну змену на сваёй гаспадарцы?

Кацярына. Ой, Міхайлавіч, калі ёсць інтарэс…

Ляшчук. Не веру! Прысядзібны ўчастак, дарагія мае, — гэта фактычна другі рабочы дзень. Або тут, або там прыйдзецца халтурыць. Але тут — сваё!

Кацярына. Ешце! Ешце! А то будзе, як на адным вяселлі: «Усё было, але не хапала аднаго — прымусу…»

Антонавіч. Вось скажы, Міхайлавіч. Адкуль у вас, кіраўнікоў, такая пашана да беднасці? Вы прывыклі — калі бедны, то святы, заўсёды мае рацыю. А бедны сёння — гэта гультай, балаболка або п’яніца… Рыгор табе бліжэй. Прызнайся!

Ляшчук. Складаныя пытанні задаеш, стары!