Гаспадар

Ляшчук. Правільна! Калі пойдзе вышэй — раён, вобласць, — то штосьці страціць… Нават калі выскачыць у намеснікі міністра! Адзіная пасада, унікальная. Усё — ад размаху асобы. Можа высокага замежнага госця прымусіць выпіць з піўнога куфля віно — маўляў, аб мужчынскай годнасці ў нас мяркуюць па велічыні бакала… Можа разыграць міністра… Сыходзіць з рук. Гэта значыць, Зязюлю гэта даравалі. Таму дзейнічай! Іншага выпадку…

Харытончык. Вы задаволены сваёй работай?

Ляшчук. Ведаеш, чаго мне часам хочацца? Сабраць усе паперы — што нам пішуць і што мы пішам — і зрабіць на плошчы вялікае вогнішча! А потым махнуць куды-небудзь у вёску…

Харытончык. Кажуць, у Мінску амалоджваюць кадры і вам прапанавалі…

Ляшчук. Ага. Я адмовіўся.

Харытончык. Як?!

Ляшчук (усміхнуўся, адчуваючы асалоду ад зробленага эфекту). Такі ж твар быў у цесця!.. Ёсць у мяне думкі, Харытон… Здолееш укараніць — «зорачку» павесіш!.. Моцна на цябе спадзяюся! Сябрам буду і ў радасці, і ў горы… А вось і былы старшыня. Не верыцца, што калісьці быў арол… Прывітанне, гаспадар!

Падышоў Зязюля, з абодвума прывітаўся за руку.

У гэтым гаі выступаў хор Пятніцкага! Дырэктар фабрыкі — можа гэта дазволіць?

Харытончык (ажывіўся). Сур’ёзна?

Зязюля (усміхнуўся). Было. І цяпер спевакі з гордасцю гавораць: «Парыж і Лондан, Нью-Йорк і Дэлі, Рым і Галынка — усюды выступаў хор Пятніцкага!»

Харытончык. Як вы іх угаварылі?

Ляшчук. Ён каго хочаш угаворыць. А вось дарогу не зрабіў.

Зязюля. Рук не хапае.

Ляшчук. Навошта адмовіўся ад шэфаў?

Зязюля. Печань пачала пабольваць пасля банкетаў.

Харытончык. Хіба не ад вас залежыць, як прымаць шэфаў?

Зязюля (усміхнуўся наіўнасці пытання). А гэта наш адкормачнік.

Ляшчук. Зязюля, ты ж недурны мужык! Ці можна параўноўваць умовы працы тут і на комплексе?

Зязюля (не адразу). Што і казаць — на комплексе лягчэй, утульней. Але мы яшчэ раз прыкінулі — кармавая база…

Ляшчук. Дзяржава падкіне!

Зязюля. Не хачу дзяржаўнага! І ці заўсёды яна зможа мне падкінуць? Ездзіў я нядаўна. Пабудавалі, а…

Ляшчук. Ну як ты не разумееш! Збожжа не хапае, бульбы… То засуха, то скрозь дажджы, холад… А дай нам тры… Ну хаця б два ўдалыя гады… Эх, Зязюля… Калі б не ўпарціўся…

Зязюля. Пакінулі б старшынёй? (Усміхнуўся.)

Ляшчук. Хіба цябе толькі за гэта?

Зязюля (гучна прашаптаў Харытончыку). Я бачыў жудасны сон — комплекс праглынуў калгас разам са старшынёй! Гэта можна будаваць дзе хочаш, але толькі не тут. А калі тут, то не сёння.

Ляшчук (Харытончыку). Зразумеў? Няхай іншыя…

Падышла Таня ў белым халаце.

Таня. Пётр Іванавіч, звоняць з Мінска. З міжнароднай выстаўкі. Сказалі, вельмі важна! (Пайшла.)

Ляшчук. Чакай! Свайму пераемніку пашукай кватэру. Самую лепшую!

Зязюля (глянуў, пайшоў услед за дзяўчынай). Няўжо і я, гадоў праз дзесяць-пятнаццаць… Шкада!

Харытончык. Пахаджу я адзін.

Ляшчук. Калі ласка!

Харытончык пайшоў. Ляшчук накіраваўся да Тані. З’яўляецца Міхась, спыніўся, здалёк назірае.

Сырадоем пачастуеце?

Таня. Спазніліся — адвезлі!

Ляшчук. Штосьці я цябе не помню?

Таня. А я вас помню. Кацярыну Лукашэвіч ведаеце?

Ляшчук. Ну як жа! Такая прыгожая дзяўчына на ферме — скарб!

Таня. Не прыгожая, але даволі мілая! (Прайшлася, павярнулася, быццам манекеншчыца.) Гэта — па-першае. А па-другое, я тут апошні дзень — ад’язджаю! Паколькі здымаюць Іванавіча…

Ляшчук (з прыкрасцю). Як ён усіх настроіў! Ты чаго ж едзеш?

Таня. Хлопцам цікава — тэхніка! А нам — ручная праца? Пах аміяку ніякім душам не адмыеш. Прыйдзеш на танцы, а хлопцы нос вернуць: «Ферма прыйшла!» (Кінула позірк на Міхася.)

Ляшчук. Так, трэба будаваць комплекс.

Таня. Там таксама: летам уставаць — у чатыры раніцы, апошняе даенне — у дзевяць вечара…

Ляшчук. Значыць, выйсця няма? Закрываем сельскую гаспадарку!.. Ну, а абавязак? Камсамолка?

Таня. Вы ж не засталіся ў вёсцы!

Ляшчук (усміхнуўся). Зубастая! А можа, мне даручылі іншае?.. Валянціну ведаеш?

Таня. Пляменніцу старшыні?

Ляшчук. Замужам? Не? Якія песні яна спявае? (Памаўчаў.) А раней спявала. І як спявала…

Таня. За што вы здымаеце Пятра Іванавіча? Наш калгас лепшы за суседні!

Ляшчук. Калі я працую дрэнна, а сусед яшчэ горш, значыць, я перадавік? Арыентавацца трэба на ўзровень, які мог бы быць, павінен быць! Мне самому яго шкада. Але… (Пайшоў.)