Нарач

Ельнік зялёны і гонкі
Плямамі цені раскінуў.
Хмарацца ў небе сасонкі
З зеленню лісцяў асіны.
Эх, што задумаўся, стражнік?
Лепш не ўглядайся ў гушчары!
Позна схапіўся за браўнінг, —
Злёг пад рыбацкім ударам.
Вязняў дрымучыя нетры
Крыюць і змрокам, і лістам.
Толькі у гулкім паветры
Громам адклікнуўся выстрал.
Раз і другі прагрымела
Рэха, адбіўшыся звонка.
Шумна цяцера ўзляцела,
Крыкнула спуджана сойка.
— Стой! Стой! — голас пагоні
Доўга барамі-лясамі,
Нетрамі векавымі
Гнаўся ўслед за ўцекачамі.

З

Тацяна

Чаму вярнуліся з пустымі вы рукамі?

Першы рыбак

Зрабілі ўсё, пад сілу што было.
Ды не ўдалося стражнікаў дагнаць.
Яны, пакуль мы кінуліся удагон,
Былі далёка.
Ды пылам замяло,
Дажджамі змыла
Усе сляды у полі.

Другі рыбак

Табе радзіцца б дзецюком, дзяўчына,
Дзяцюцкі маеш нораў.
Чакай!
Яшчэ дабяромся мы да паноў!
Не вырвуць каты з нашых рук мазольных
Азёр і невадоў!

Першы рыбак

Цішэй, ідзе Іван…

Iван

Суседзям добры вечар!
Мо не ў пару да вас я падышоў?

Трэці рыбак

Ідзі сваёй дарогай, чалавеча,
Ідзі далей ад нас, ад рыбакоў.
Не месца сярод нас іудам…

Iван

Тацяна!
I ты паверыла у злосную хлусню,
Што выдаў хлопцаў я!
Вас ашукалі хітра.
Мыляецеся вы!

Чацвёрты рыбак

Пакінь смяяцца,
А то закончыш блага, —
Каб не зляцела шапка з галавы!

Першы рыбак

Ідзі і нас пакінь.
Яшчэ так не было на свеце,
Каб іуда кончыў, як чалавек, жыццё.
Як цень, за табой
Худая слава папляцецца
Па ўсіх азёрах.
Кожнае дзіцё,
Цябе сустрэўшы,
Пальцам будзе торкаць,
А потым выгане цябе і панскі зброд,
А там сам знойдзеш
Для сябе вяроўку
Павесіцца
Каля сваіх варот.
Яшчэ пазнаеш ты
Агонь сірочых слёз,
Як сон твой спапяляць яны ўначы.
I кожны голас,
Блізкі табе ўчора,
Маўчаннем,
Больш страшным як пагарда,
Прагучыць.
Сам праклянеш той дзень ты
I гадзіну,
Калі узвёў ваўкоў на брата след.
Ідзі!
Мы нейк перажывем
I гэтую бяду,
Як шмат перажылі
Другіх крывавых бед.

4

Не ляці туды, дзе вечар
Рассцілае хмараў хусткі,
А ляці, дзе сонца свеціць
I звіваюць гнёзды птушкі.
Бо не хопіць ў цябе сілы,
Будзеш сніць свае разоры
I на паламаных крылах
Прыляціш зноў на азёры.
А калі заснуць прыйдзецца
Недзе на астрожных нарах, —
Прынясе з-за кратаў вецер
Песні вольныя на Нарач.
Прынясе, — там іх пазнаюць
Маці і старэнькі бацька…
Толькі хай іх не спявае,
Зажурыўшыся, батрачка.
Бо складаў я свае песні
У мурах астрожных, цесных,
Каб яны і ў час пануры
Над зямлёй грымелі бурай.

Грышка

Цяжка, брат, ісці,
Ўжо выбіліся з сілы.
Дарога — лес, імшары і кусты.
А мы з табой і ранаў не абмылі.
Ну што ж, хоць да азёр
Ці дапляцешся ты?

Прахор

Вады дастаць бы,
А то у роце горка.

Грышка